📜 Giriş ve Temel Bilgiler
Bu bölümde, Uluslararası Mobil Ekipman Kimliği (IMEI) numarasının ne olduğu, neden önemli olduğu ve Türkiye'deki kayıt sisteminin temel amaçları açıklanmaktadır. IMEI, her mobil cihaz için benzersiz bir kimlik olup, cihazların yasal takibi ve güvenliği için kritik bir role sahiptir.
İthalat Yoluyla Kaydedilen IMEI Nedir?
Uluslararası Mobil Ekipman Kimliği (IMEI) numarası, her bir mobil cihaz için atanan benzersiz, 15 haneli bir kimlik kodudur. Türkiye'de ithalat yoluyla kaydedilen IMEI, yurt dışından bireysel olarak getirilen veya ticari amaçlarla ithal edilen cihazların Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) sistemine yasal olarak işlenmesi sürecini ifade eder. Bu kayıt işlemi, cihazın Türkiye'deki GSM şebekelerine sorunsuz bir şekilde bağlanabilmesi için zorunlu bir adımdır.
IMEI kayıt sisteminin temel amacı, çalınan veya kaybolan mobil cihazların kullanımını engellemek ve bu tür cihazların yasa dışı yollarla piyasaya sürülmesini önlemektir. Kayıt, cihazların yasal olarak izlenebilirliğini sağlayarak, mobil cihaz pazarında düzeni ve güvenliği artırmayı hedefler. Ayrıca, kaçakçılıkla mücadele ve kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi de bu sistemin önemli hedeflerindendir.
Yasal Çerçeve ve Önemi
IMEI kayıt süreci, "Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz Cihazların Kayıt Altına Alınmasına Dair Yönetmelik" gibi ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir. Bu yönetmelik, cihazların elektronik haberleşme hizmetlerinden faydalanabilmesi için gerekli prosedürleri belirler. Kayıt işleminin yapılmaması durumunda, telefon belirli bir süre sonra Türkiye'deki GSM şebekelerine bağlanamaz ve kullanılamaz hale gelir.
📝 Kayıt Süreci
Yurt dışından getirilen mobil cihazların IMEI kayıt süreci, bireysel ve ticari ithalat için farklılıklar gösterir. Ayrıca yabancı uyruklu kullanıcılar için de özel durumlar söz konusudur. Bu bölümde, e-Devlet üzerinden adım adım başvuru süreci ve gerekli belgeler detaylandırılmaktadır.
Bireysel kullanıcılar, yurt dışından şahsen getirdikleri mobil cihazların IMEI numaralarını e-Devlet Kapısı üzerinden kaydettirebilirler. Süreç genel olarak şu adımları içerir:
- IMEI Numarasını Öğrenme: Cihazın arama ekranına *#06# tuşlayarak veya ayarlar menüsünden öğrenilir.
- Harç Bedelini Ödeme: Belirlenen harç bedeli vergi daireleri, anlaşmalı bankalar veya internet vergi dairesi üzerinden ödenir.
- E-Devlet Sistemine Giriş: T.C. kimlik numarası ve şifre ile e-Devlet'e girilir.
- IMEI Kaydet Hizmetine Erişim: "BTK IMEI Kaydı" veya "IMEI Kaydet" hizmeti bulunur.
- Bilgilendirme ve Onay: Bilgilendirme metni okunur ve onaylanır.
- Bilgileri Doldurma: IMEI numarası, yurda giriş belge türü ve tarihi gibi bilgiler girilir.
- Başvuruyu Tamamlama: Bilgiler kontrol edilip işlem tamamlanır.
Gerekli Bilgiler ve Belgeler:
- Cihaza ait 15 haneli IMEI numarası.
- Yurda giriş yapılan belge bilgileri (pasaport/kimlik kartı ve giriş tarihi).
- Kayıt yapacak kişinin T.C. Kimlik Numarası.
- Ödenen harç bedeline ait dekont/ödeme alındısı.
- Kayıt yapacak kişinin son üç yıl içinde aynı belgeyle başka cihaz kaydı yapmamış olması.
- Türkiye'ye giriş tarihinden itibaren 365 günlük hak düşürücü sürenin geçmemiş olması.
Ticari amaçlarla mobil cihaz ithal eden firmalar, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na beyanda bulunarak ithalat işlemlerini tamamlar. Ardından, ithal ettikleri telefonların IMEI numaralarını toplu olarak BTK'ya bildirirler. Bu bildirim, BTK'nın özel sistemi üzerinden yapılır ve her bir telefon için harç ödemesi toplu olarak gerçekleştirilebilir.
Yabancı uyruklu kişilerin veya Türkiye'de ikamet eden yabancıların IMEI kayıt süreci, T.C. vatandaşlarına benzer. Cihazın IMEI numarası öğrenilir, harç bedeli yatırılır ve e-Devlet üzerinden "IMEI Kaydet" hizmeti kullanılır. Harç ödemesi, pasaport sahibinin T.C. Kimlik Numarasına (veya yabancı kimlik numarasına) yapılır.
Geçici Kullanım Hakları:
Yurt dışından getirilen cihazlar, kayıt yapılmadan genellikle 120 gün kullanılabilir. Yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları için bu süre e-Devlet başvurusu ile 180 güne (iki defa 30'ar gün uzatma ile toplamda 240 güne kadar) çıkarılabilir.
💰 Maliyet ve Ödeme
IMEI kayıt harcı, her yıl güncellenen bir bedeldir. Bu bölümde, güncel harç miktarları, ödeme yöntemleri ve geçmiş yıllara ait harç bedellerindeki değişimler incelenmektedir. Harç bedelindeki artışlar, devletin bu konudaki politikasını yansıtmaktadır.
Güncel Harç Bedelleri ve Ödeme Yöntemleri
2024 yılı itibarıyla IMEI kayıt harcı 31.692 TL olarak belirlenmiştir. 2025 yılı için ise bu ücret 45.614 TL olarak güncellenmiştir.
Ödeme yöntemleri şunlardır:
- Bankalar ve vergi daireleri.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın internet vergi dairesi (intvd.gib.gov.tr) üzerinden online ödeme.
- Anlaşmalı bankaların mobil/internet bankacılığı uygulamaları.
Ödeme sırasında pasaport sahibinin T.C. Kimlik Numarası ve cihazın IMEI numarasının doğru girilmesi kritik öneme sahiptir.
Yıllara Göre Harç Bedeli Değişimleri
Aşağıdaki grafik, IMEI kayıt harç bedellerinin son yıllardaki değişimini göstermektedir. Bu artış, devletin yurt dışından telefon getirme politikasındaki caydırıcılık stratejisini ve yerel pazarı koruma çabalarını yansıtmaktadır.
⏳ Süreler ve Sınırlamalar
IMEI kaydı ile ilgili çeşitli süreler ve sınırlamalar bulunmaktadır. Bunlar arasında kayıtsız kullanım süresi, kayıt için hak düşürücü süreler, yurt dışından telefon getirme limiti, pasaport kullanım şartları ve çift SIM kartlı cihazların kayıt prosedürleri yer almaktadır.
Yurt dışından getirilen cihazlar için genel kayıtsız kullanım süresi 120 gündür. Bu süre içinde kayıt yapılmazsa cihaz iletişime kapatılır.
Kayıt işleminin Türkiye'ye giriş tarihini takip eden 120 gün içinde tamamlanması gerekir. Bazı durumlarda kayıt hakkı için 365 günlük bir hak düşürücü süre belirtilmiştir.
Yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları için kayıtsız kullanım süresi e-Devlet üzerinden yapılan başvuru ile 180 güne (120 gün + 2x30 gün uzatma) çıkarılabilir.
Yılbaşı Sıfırlaması:
BTK tarafından tanımlanan kayıtsız kullanım hakkı her takvim yılı başında (1 Ocak) sıfırlanır. Bu, kayıt dışı telefonların yeni yılda tekrar belirli bir süre kullanıma açılması anlamına gelir. Bu sayede, bir önceki yılın kullanım hakkı ile yeni yılın hakkı birleştirilerek daha uzun süre kullanım imkanı doğabilir.
Her yolcu, üç takvim yılında yalnızca 1 adet cep telefonunu gümrük vergisinden muaf olarak kişisel eşya statüsünde getirebilir. Gümrük vergisi ödense dahi ikinci bir telefonun getirilmesi yasaktır. Kargo veya internet üzerinden alınan cihazlar kayıt altına alınamaz.
IMEI kaydı için genellikle son iki yıl içinde Türkiye'ye giriş yapmış geçerli bir pasaport gerekir. Kimlik kartıyla giriş yapılan ülkelerden getirilen telefonlar için kimlik kartı kullanılabilir.
Aynı pasaportla (veya kimlik kartıyla) son üç yıl içinde başka bir cihaz kaydı yapılmamış olmalıdır. Kayıtlı cihaz, yalnızca pasaport sahibinin T.C. kimlik numarasına kayıtlı hatlarla kullanılabilir.
Çift SIM kartlı telefonlarda her iki IMEI numarasının da BTK sistemine kaydedilmesi gerekir. Ancak, genellikle tek bir IMEI için harç ödemesi yeterlidir. E-Devlet başvurusu sırasında her iki IMEI de girilmelidir. Sistem, iki ayrı cihazın IMEI'sinin tek bir çift SIM'li cihaz gibi kaydedilmesini engeller.
Yasal olarak kaydedilen bir IMEI numarasına sahip mobil cihazlar, Türkiye'de süresiz olarak kullanılabilir. Kayıt işlemi başarıyla tamamlandıktan sonra, cihazın mobil şebekelere kapatılma riski ortadan kalkar. Ancak, kaydı yapılan cihazın yalnızca kayıt yaptıran pasaport sahibinin T.C. kimlik numarasına kayıtlı telefon numarasıyla kullanılabileceği unutulmamalıdır.
⚠️ Riskler ve Çözümler
IMEI kaydı yapılmaması, ikinci el yurt dışı cihaz alımı ve IMEI klonlama gibi durumlar çeşitli riskler barındırır. Bu bölümde bu riskler, olası cezalar ve sahteciliğe karşı alınabilecek önlemler ele alınmaktadır.
IMEI kaydı yasal sürede yapılmazsa cihaz Türkiye'deki GSM şebekelerine kapatılır. Kayıtsız veya kaçak cihaz kullanmak suç teşkil edebilir ve yasal yaptırımlara yol açabilir. "IMEI kırdırma" veya klonlama gibi yasa dışı işlemler ciddi hukuki sonuçlar doğurur. Ticari amaçla kaçak telefon bulundurmak hapis ve para cezasıyla sonuçlanabilir.
İkinci el yurt dışı cihazlar, kayıtsızsa veya yasal kullanım süresi dolmuşsa kapanma riski taşır. En büyük risklerden biri cihazın IMEI'sinin çalıntı veya klonlanmış olmasıdır. Klonlanmış IMEI'li cihaz kullanmak yasal yaptırımlara, cihaz blokajına, garanti dışı kalmaya ve güvenlik açıklarına neden olabilir. Klonlanmış IMEI'li cihazlar "ayıplı mal" sayılabilir ve tüketici hakları kapsamında iade veya değişim talep edilebilir.
IMEI klonlama, bir mobil cihazın IMEI numarasının başka bir cihaza yasa dışı yollarla kopyalanmasıdır. "IMEI kırdırma" olarak da bilinir ve yasa dışıdır.
Tehlikeleri:
- Yasal yaptırımlar (hapis ve para cezası).
- Cihazın BTK tarafından bloke edilmesi.
- Güvenlik açıkları ve kişisel veri hırsızlığı riski.
- Garanti dışı kalma.
- Mobil şebekelerde bozulmalar.
BTK, IMEI klonlamasını önlemek için aktif önlemler almaktadır. Sinyal almayan telefonların kapatılma süresi 1 yıla düşürülmüştür. IMEI'si klonlanan cihaz sahibi, durumu BTK'ya bildirerek cihazını kendi hattıyla eşleştirerek kullanıma açtırabilir.
BTK ve mobil operatörler, IMEI sahteciliğini önlemek için çeşitli önlemler almaktadır:
- MCKS (Merkezi Cihaz Kayıt Sistemi): IMEI'leri kaydeder, izler ve yasa dışı olanları engeller.
- Tespit ve Blokaj: Klonlanmış IMEI'ler tespit edilerek siyah listeye alınır.
- Eşleştirilmiş Beyaz Liste: Klonlanmış cihazların sadece gerçek sahibinin hattıyla kullanılmasını sağlar.
- Operatör Yükümlülükleri: Operatörler, MCKS ile uyumlu sistemler kurar ve sahteciliği önleyici tedbirler alır.
- IMEI Sorgulama Hizmetleri: Kullanıcıların cihaz durumunu kontrol etmesini sağlar.
- Yasal Yaptırımlar: Sahtecilik suçtur ve cezalandırılır.
Kullanıcıların Dikkat Etmesi Gerekenler:
- Resmi satış noktalarından alışveriş yapın.
- Satın almadan önce IMEI numarasını sorgulayın.
- Garanti belgesi ve fatura talep edin.
- Şüpheli durumları BTK'ya veya operatörünüze bildirin.
📱 Sorgulama ve BTK
IMEI numarasının takibi, sorgulanması ve BTK'nın bu konudaki politikaları kullanıcılar için önemlidir. Bu bölüm, e-Devlet üzerinden IMEI sorgulama yöntemlerini, BTK'nın rolünü, güncel politika değişikliklerini ve mobil cihaz kısıtlamaları ile IMEI kaydı ilişkisini açıklamaktadır.
IMEI sorgulaması, cihazın yasal durumunu, kaydını, ithalat şeklini ve kayıp/çalıntı olup olmadığını kontrol etmek için e-Devlet üzerinden "Mobil Cihaz Kayıt Sorgulama" hizmeti ile yapılır. 15 haneli IMEI girilerek sorgulanır.
Diğer Sorgulama Yöntemleri:
- Telefonda *#06# tuşlayarak.
- Ayarlar menüsünden.
- Cihazın kutusu veya faturasından.
- Operatör müşteri hizmetlerinden.
- BTK Bilgi İhbar Merkezi (120).
IMEI, cihaz güvenliği ve izlenebilirliği için hayati önem taşır. Kayıp/çalıntı durumunda cihazın bulunmasını veya yasa dışı kullanımını engeller. IMEI'siz veya kayıtsız cihazlar ağa bağlanamaz.
BTK, MCKS (Merkezi Cihaz Kayıt Sistemi) ile IMEI'leri izler. Sistemde Beyaz Liste (yasal cihazlar), Siyah Liste (kaçak, çalıntı, klonlanmış cihazlar) ve Eşleştirilmiş Beyaz Liste (belirli abone numaralarıyla eşleşen IMEI'ler) bulunur. MCKS, 1 yıl hizmet almayan cihazların bağlantısını da keser.
Resmi ithalatla gelen cihazlar, gümrük işlemlerinden sonra ithalatçı firmalar tarafından IMEI'leri BTK'ya bildirilerek kayıt altına alınır. Bu cihazlar "beyaz liste"de yer alır ve Türkiye'de sorunsuz kullanılır. Ticari ithalatçılar IMEI'leri toplu olarak kaydeder ve harçlarını toplu öder. BTK, bu süreçte usulsüzlük tespit ederse IMEI'leri beyaz listeden çıkarabilir.
BTK, Türkiye'de elektronik haberleşme sektörünü düzenler ve IMEI kayıt işlemlerini yürütür. MCKS aracılığıyla IMEI'leri yönetir.
Güncel Politika Değişiklikleri:
- Harç bedellerindeki artış (2025 için 45.614 TL).
- Yurt dışında ikamet edenler için kayıtsız kullanım süresinin 180 güne (uzatmalarla) çıkarılması.
- Her yılbaşında kayıtsız kullanım hakkının sıfırlanması.
- Yurt dışından telefon getirme sınırının 3 yılda 1 adet olması ve ikinci telefonun yasaklanması.
- 1 yıl hizmet almayan kayıtlı cihazların bağlantısının kesilmesi.
Gelecekte harçların artmaya devam etmesi, teknik önlemlerin geliştirilmesi ve dijital hizmetlerin çeşitlenmesi beklenmektedir.
🏛️ İtiraz ve Haklar
IMEI kayıt başvurularının reddedilmesi durumunda veya klonlama gibi sorunlarla karşılaşıldığında kullanıcıların başvurabileceği yollar ve sahip olduğu haklar bulunmaktadır. Bu bölüm, olası red nedenlerini ve itiraz süreçlerini özetlemektedir.
IMEI Kaydı Reddi ve İtiraz Şartları
Red Nedenleri:
- Bilgi ve belge tutarsızlıkları.
- Cihazın teknik uygunsuzluğu.
- Harç ödeme onay sorunları veya e-Devlet başvuru onayının tamamlanmaması.
- Yanlış IMEI girişi (özellikle çift SIM'li cihazlarda).
- Kayıt hakkı olmaması (cihazın kara listede olması, pasaportla daha önce kayıt yapılmış olması vb.).
İtiraz Süreci ve Yasal Yollar:
BTK tarafından yapılan bir ret kararına karşı standart bir "itiraz süreci" mevzuatta açıkça belirtilmemiştir. Ancak, özel durumlarda (örneğin çift SIM'li telefonlarda ikinci IMEI kaydı sorunu) BTK'ya dilekçe ile başvurulabilir. Genel hukuk prensipleri çerçevesinde idari kararlara karşı yargı yolu açıktır.
IMEI klonlanması gibi durumlarda cihaz "ayıplı mal" sayılabilir. Tüketiciler, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında bedel iadesi, değişim, indirim veya ücretsiz onarım talep edebilir. Bu haklar için tüketici hakem heyetlerine veya mahkemelere başvurulabilir.
Kullanıcılar, BTK'nın Tüketici İletişim Merkezi'ne (120) ulaşarak bilgi alabilir ve şikayetlerini iletebilir.
❓ Sıkça Sorulan Sorular
Bu bölümde, ithalat yoluyla kaydedilen IMEI hakkında en sık karşılaşılan sorular ve yanıtları derlenmiştir, böylece kullanıcılar merak ettikleri konulara hızlıca ulaşabilirler.
IMEI kaydı yapılmayan telefonlar, Türkiye'ye giriş tarihinden itibaren 120 gün sonra (yurt dışında ikamet eden vatandaşlar için uzatma ile 180 gün sonra) Türkiye'deki GSM şebekelerine kapatılır ve kullanılamaz hale gelir.
Telefonunuzun arama ekranına *#06# tuşlayarak, ayarlar menüsünden, cihazın kutusundan veya faturasından IMEI numaranızı öğrenebilirsiniz.
2025 yılı için IMEI kayıt harcı 45.614 TL olarak belirlenmiştir. Harç ödemesi, vergi daireleri, anlaşmalı bankalar (mobil/internet bankacılığı) veya Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın internet vergi dairesi üzerinden yapılabilir.
Aynı pasaportla yalnızca bir telefon kaydedilebilir. Ayrıca, son üç yıl içinde aynı pasaportla başka bir cihaz kaydı yapılmamış olması gerekmektedir.
Türkiye'de ikamet edenler için 120 gün, yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları için ise e-Devlet üzerinden yapılan uzatma başvurusuyla 180 güne (iki defa 30'ar gün ek süreyle toplamda 240 güne) kadar kayıtsız kullanım mümkündür.
Evet, BTK tarafından tanımlanan kayıtsız kullanım hakkı her takvim yılı için geçerlidir ve yılbaşında (1 Ocak itibarıyla) sıfırlanır. Bu, kayıt dışı olan telefonların yeni yılda tekrar belirli bir süre için kullanıma açılması anlamına gelir.
Evet, çift SIM kartlı telefonlarda her iki IMEI numarasının da kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak, genellikle tek bir IMEI için harç ödemesi yeterli olmaktadır.
Başvurunun reddedilme nedenine bağlı olarak BTK'ya dilekçe ile başvurulabilir (örneğin, ikinci IMEI kaydı sorunları için). Klonlama gibi durumlarda tüketici hakem heyetlerine veya mahkemelere başvurulabilir.
Cihazın IMEI numarasını mutlaka e-Devlet üzerinden sorgulayın. Güvenilir satıcılardan alışveriş yapın ve garanti belgesi ile fatura talep edin. Kayıtsız veya klonlanmış IMEI'ye sahip cihazların kapanma ve yasal riskleri bulunmaktadır.
IMEI klonlama, bir cihazın IMEI numarasının başka bir cihaza kopyalanmasıdır ve tamamen yasa dışıdır. Klonlanmış telefon kullanmak yasal yaptırımlara, cihaz blokajına, güvenlik açıklarına ve garanti dışı kalmaya yol açar.
Kayıp/çalıntı ihbarı e-Devlet Kapısı üzerinden "IMEI Kayıp/Çalıntı Bildirimi" hizmetiyle veya BTK Bilgi İhbar Merkezi'ni (120) arayarak yapılabilir. Ayrıca adli mercilere de başvurulabilir.