ACID (Advance Cargo Information Declaration) Nedir?

Mısır ACID Uygulaması: Kapsamlı Bir Ticaret Rehberi

  Özet 

Mısır İleri Kargo Bilgi Beyanı (ACID) sistemi, aynı zamanda Elektronik Kargo Takip Notu (ECTN) olarak da bilinen, Mısır'a yapılan tüm ticari gönderiler için zorunlu bir ön denetim uygulamasıdır. Bu sistem, Mısır Gümrük İdaresi tarafından, ülkenin dış ticaretinde düzeni, güvenliği ve şeffaflığı artırmak amacıyla hayata geçirilmiştir. ACID uygulaması, malların varışından önce detaylı kargo bilgilerinin elektronik ortamda iletilmesini gerektirerek, gümrük kontrollerini risk bazlı bir yaklaşımla daha etkin hale getirmeyi hedeflemektedir.    

ACID sisteminin temelini, Mısır Ulusal Tek Pencere Sistemi olan NAFEZA ve blockchain tabanlı belge transfer platformu CargoX oluşturmaktadır. Bu iki platform, ithalatçı, ihracatçı ve nakliye firmaları arasındaki bilgi akışını dijitalleştirerek, gümrük işlemlerinin hızlanmasını ve yolsuzluk risklerinin azalmasını sağlamaktadır. Sistemin zorunlu doğası ve uyumsuzluk durumunda ortaya çıkan ciddi sonuçlar, bu uygulamanın Mısır ile ticaret yapan tüm paydaşlar için kritik bir uyum gerekliliği olduğunu göstermektedir.   

Bu sistem, yalnızca bir prosedürel gereklilik olmanın ötesinde, Mısır'ın ulusal güvenlik ve ekonomik yönetişim stratejisinin temel bir bileşenidir. Uygulama, risk değerlendirmesini ve potansiyel kargo reddini tedarik zincirinin çok daha erken aşamalarına taşımaktadır. Bu durum, işletmelerin, ACID'i sadece bir bürokratik engel olarak değil, proaktif bir uyum ve entegre bir yaklaşım gerektiren bir stratejik unsur olarak görmesini zorunlu kılmaktadır. Erken ve doğru veri akışı, fiziksel kargo hareketini doğrudan etkileyen bir ön koşul haline gelmiştir.

1. Mısır İleri Kargo Bilgi (ACID) Sistemine Giriş

1.1. ACID Nedir? (Tanım, Amaç ve Uluslararası Bağlamda Yeri)

ACID, "Advance Cargo Information Declaration" (İleri Kargo Bilgi Beyanı) kısaltmasıdır ve Mısır'a yapılan mal gönderileri için zorunlu bir numaradır. Bu numara, aynı zamanda Elektronik Kargo Takip Notu (ECTN) olarak da bilinmektedir. Mısır gümrük yetkilileri tarafından verilen, sevkiyatın izlenmesini sağlayan benzersiz, 19 haneli bir referans numarasıdır.    

Sistemin temel amacı, Mısır hükümetinin ülkenin limanlarında düzeni ve güvenliği sağlamak, risk bazlı gümrük kontrolünü daha etkin bir şekilde sürdürmek ve niteliği veya menşei belirsiz malların ülkeye girişini engellemektir. Ayrıca, gümrükte malların serbest bırakılma süresini ve maliyetini azaltmayı, elektronik belge kullanımıyla kağıt işlerini ortadan kaldırmayı, gerçek zamanlı bilgi erişimi sağlamayı, belgelerin zamanında işlenmesini ve takibini kolaylaştırmayı, gümrük acentelerinin masraflarını azaltmayı ve yolsuzluk gibi riskleri önlemeyi amaçlamaktadır.    

ACID sistemi, uluslararası ticarette yaygınlaşan "Önceden Kargo Bilgilendirme" (ACI) uygulamalarının bir parçasıdır. ECTN, BESC, BSC gibi farklı isimlerle anılan benzer sistemler, Angola, Benin, Kamerun, Fildişi Sahili, Madagaskar, Nijer, Senegal, Sierra Leone, Togo gibi birçok Afrika ülkesinde kargo güvenliği ve takibi için zorunludur. Mısır, bu tür bir sistemi uygulayan ilk ülkelerden biri olup, özellikle blockchain teknolojisini kullanmasıyla diğerlerinden ayrılmaktadır. Bu teknolojik tercih, belgelerin menşei doğrulanabilirliğini ve izlenebilirliğini artırarak, gümrük yetkililerinin ithalatçı beyanlarına güvenmek yerine belgeleri doğrudan düzenleyiciden takip etmesine olanak tanımaktadır.   

1.2. Tarihsel Gelişimi ve Uygulama Takvimi (Zorunluluk Tarihleri)

ACID uygulaması, 1 Nisan 2021 tarihinde kısıtlı sayıda ithalatçı için pilot uygulamaya konulmuştur. Bu pilot dönem, sistemin işleyişini test etmek ve paydaşların adaptasyonunu sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Bu dönemde, yani 1 Nisan - 30 Haziran 2021 tarihleri arasında, uygulama isteğe bağlı olarak gerçekleşmiş ve nakliyelerde ACID sorgulanmamıştır. Bu "isteğe bağlı" dönem, aslında tam zorunluluk öncesi bir geçiş süreci işlevi görmüştür. Bu durum, yetkililerin, sistemin tam olarak devreye girmeden önce paydaşların alışmasını sağlamak için bir esneklik tanıdığını göstermektedir.    

Sistem, 1 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla zorunlu hale gelmiştir. Ancak, sektör temsilcilerinden gelen talepler doğrultusunda, uygulamanın fiili başlangıç tarihi 1 Ekim 2021'e ertelenmiştir. Bu erteleme, Mısır makamlarının geri bildirimlere açık olduğunu ve uygulama sürecindeki zorluklara karşı bir dereceye kadar uyum sağladığını göstermektedir.   

Deniz yoluyla başlayan bu uygulama, 1 Ocak 2023 tarihi itibarıyla hava yolu kargolarında da zorunlu hale gelmiştir. Ancak, bazı kaynaklarda hava yolu kargolarında uygulamanın zorunlu olmadığına dair çelişkili ifadeler de bulunmaktadır. Bu durum, hava yolu taşımacılığında uygulamanın farklı nüansları olabileceğini veya bilgi akışında güncel olmayan verilerin bulunabileceğini düşündürmektedir. İşletmelerin, hava yolu gönderileri için en güncel ve resmi bilgileri doğrulamaları önem taşımaktadır.    

Verilen her ACID numarasının üç ay boyunca geçerliliği bulunmaktadır. Bu süre zarfında numara hiç kullanılmazsa otomatik olarak iptal edilmektedir. Bu kural, sistemin güncelliğini ve verimliliğini korumak amacıyla tasarlanmıştır.   

1.3. Yasal Dayanak (Mısır Gümrük Kanunu No. 207/2020)

ACID uygulamasının yasal dayanağı, Mısır Gümrük Kanunu No. 207/2020'dir. Bu kanunun 39. maddesi kapsamında, ihracat gönderisi yapılmadan önce ACID numarasının alınması zorunlu hale getirilmiştir. Bu yasal zorunluluk, ACID sistemini basit bir idari gereklilikten çıkarıp, Mısır ile yapılan ticari işlemlerin temel bir hukuki şartı haline getirmektedir.     

Kanun, tüm ihracat belgelerinde ve taşıyıcı firma tarafından gemi manifestosunda ACID numarasının belirtilmesini de zorunlu kılmaktadır. Bu hüküm, sistemin sadece belge transferini değil, aynı zamanda fiziksel kargo hareketini de doğrudan etkilediğini ve uyumsuzluğun ciddi sonuçlar doğuracağını açıkça ortaya koymaktadır. Bu yasal çerçeve, işletmelerin uyum süreçlerine titizlikle yaklaşmasını ve olası hukuki riskleri göz önünde bulundurmasını gerektirmektedir.    

2. Temel Platformlar: NAFEZA ve CargoX

Mısır ACID uygulamasının merkezinde iki ana dijital platform yer almaktadır: NAFEZA ve CargoX. Bu platformlar, dış ticaret süreçlerini dijitalleştirmek ve kolaylaştırmak için entegre bir şekilde çalışmaktadır.

2.1. NAFEZA: Mısır Ulusal Tek Pencere Sistemi

NAFEZA (Sınır Ötesi Ticaret İçin Mısır Ulusal Tek Pencere Sistemi), Mısır gümrük idaresinin uyguladığı merkezi bir sistemdir. Bu platform, Mısır'daki dış ticaret sistemine dahil olan tüm taraflar arasında prosedürlerin ve bilgi alışverişinin entegrasyonunu ve koordinasyonunu sağlamak amacıyla tasarlanmış entegre bir bilgi platformudur. NAFEZA'nın temel amacı, iş ve ticaret çevresinin, malların gümrükte serbest bırakılmasıyla ilgili tüm yasal gereklilikleri tek bir lojistik hizmetleri merkezi veya çevrimiçi e-portal aracılığıyla yerine getirmesine olanak tanımaktır. Bu, Mısır'ı "Tek Lojistik Alan"a dönüştürme vizyonunun bir parçasıdır. 

NAFEZA, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE), Birleşmiş Milletler Ticaret Kolaylaştırma ve Elektronik Ticaret Merkezi (UN/CEFACT) ve Dünya Gümrük Örgütü (WCO) gibi uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenen "Tek Pencere" kavramına uygun olarak işlemektedir. Bu kavram, ticaret ve taşımayla ilgili tarafların, tüm ithalat, ihracat ve transit ile ilgili yasal gereklilikleri yerine getirmek için tek bir veri giriş noktasıyla standartlaştırılmış bilgi ve belgeleri sunmasına olanak tanır. Bu merkeziyetçi yapı, süreçlerdeki tekrarları ve hataları azaltarak, yetkililere ticaret akışları üzerinde bütüncül bir görünüm ve daha fazla kontrol sağlamaktadır.   

İthalatçılar, NAFEZA üzerinden şirket hesabı oluşturarak gönderiye ilişkin talep edilen bilgi ve açıklamaları sisteme girmekle yükümlüdür. Hesap oluşturulurken, şirket e-posta adresinin kurumsal olması ve @hotmail veya @gmail gibi genel uzantılar içermemesi gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca, ithalatçıların NAFEZA'ya erişim ve işlemlerini gerçekleştirebilmek için elektronik imza edinmeleri gerekmektedir. Bu gereklilikler, sistemin veri bütünlüğüne ve doğrulanabilir dijital kimliklere verdiği önemi göstermektedir. Bu, güvenilir bir ticaret ortamı oluşturmanın temelini oluşturmaktadır.   

2.2. CargoX: Blockchain Tabanlı Belge Transfer Geçidi

CargoX, Mısır'ın İleri Kargo Bilgi Sistemi için yetkilendirilmiş blockchain tabanlı belge transfer geçididir. İhracatçıların, yükleme tarihinden önce ihracatla ilgili tüm belgeleri bu platform üzerinden Mısır'ın NAFEZA sistemine iletmesi zorunludur. CargoX, belgelerin güvenli, değişmez ve şeffaf bir şekilde transferini sağlayarak, gümrük yetkililerinin belgelerin menşei doğrulanabilirliğini ve izlenebilirliğini artırmasına olanak tanır. Bu sayede, gümrük yetkilileri, ithalatçıların beyanlarına güvenmek yerine belgeleri doğrudan düzenleyiciden takip edebilmektedir. Blockchain teknolojisinin kullanımı, sahteciliği azaltmayı, denetlenebilirliği artırmayı ve doğrulama süreçlerini hızlandırmayı hedeflemektedir.   

İhracatçıların CargoX sistemine üye olması ve bir kimlik numarası alması gerekmektedir. CargoX üyeliği ücretsiz olsa da, bu sistem üzerinden bilgi ve belge göndermek ücretlidir. Gönderi ücreti için SWIFT sistemi üzerinden CargoX'e ödeme yapılması ve kredi oluşturulması gerekmektedir. Bir adet CargoX kredisi 1 Dolar olarak belirlenmiş olup, ücretlendirme gönderilecek dosyanın büyüklüğüne göre değişmektedir. 1 Nisan 2024 itibarıyla ACI beyanı başına ücret 160 dolar (160 birim) olarak güncellenmiştir; belge başına 3 dolar olan değişken ücret ise 15 dolarla sınırlıdır, yani 5 veya daha fazla belge gönderildiğinde toplam maliyet 175 doları geçmemektedir. Bu ücretlendirme yapısı, dijital uyumun ihracatçılar için yeni bir maliyet kalemi oluşturduğunu ve bu maliyetlerin ticaret anlaşmalarında dikkate alınması gerektiğini göstermektedir.   

2.3. NAFEZA ve CargoX Arasındaki Entegrasyon ve İş Akışı

NAFEZA ve CargoX platformları birbirine entegre bir şekilde çalışmaktadır. CargoX, NAFEZA'ya belge transferini sağlayan yetkili geçit olarak işlev görmektedir. Bu entegrasyon, uluslararası ticaretin dijitalleşmesi ve gümrük süreçlerinin modernizasyonu açısından kritik bir öneme sahiptir.  

İş akışı aşağıdaki adımları içermektedir:

1. İthalatçı Tarafından Talep Oluşturma: İthalatçı, NAFEZA üzerinden şirket hesabı oluşturur ve gönderiye ilişkin talep edilen bilgi ve açıklamaları sisteme girer.     
2. ACID Numarası Talebi ve Ön Bilgi Girişi: İthalatçı, ACI numarası almak için talep oluşturur. Bu talep için ihracatçı şirkete ait kayıt numarası, şirkete özel e-posta adresi ve kullanılan platformun adı (CargoX) gibi bilgilere ihtiyaç duyar. Sistem, ithalatçıya bir talep numarası (Pre-ACI) verir ve gönderiye ilişkin detaylı bilgileri oluşturacağı sayfaya yönlendirir. İthalatçı, sipariş numarası, tarihi, fatura numarası, tarihi, fatura türü, ihracatçı ülkesi, yükleme ve boşaltma limanı gibi temel yükleme bilgilerini girer. 
3. Gümrük Otoritesi Değerlendirmesi ve ACID Numarası Oluşumu: İthalatçının talebi sonrasında Gümrük Otoritesi değerlendirme yapar ve ACI numarası oluşturulur veya talep reddedilir. Kabul durumunda, oluşan ACID numarası hem ihracatçıya hem de ithalatçıya otomatik olarak bildirilir. Bu numara, benzersiz ve 19 hanelidir. 
4. İhracatçının CargoX Üzerinden Belge Yüklemesi: İhracatçı, CargoX platformunda mevcut hesabı üzerinden ihracata ilişkin gerekli belgeleri yükler. Belgeler yüklenirken ACID numarasının ilgili belgelerde görünür ve uygun bir yerde olması gerekmektedir.   
5. İthalatçı Tarafından Belgelerin Onaylanması: CargoX aracılığıyla gönderilen belgelerin sisteme yüklendiğine dair uyarı NAFEZA sistemi vasıtasıyla ithalatçıya ulaşır. İthalatçı, belgeleri kontrol eder ve sorun olmadığına kanaat getirirse elektronik imzası vasıtasıyla bilgilerin doğru olduğunu kabul eder ve ithalat işlemini gerçekleştirmek istediğine ilişkin gümrük otoritesine NAFEZA üzerinden bildirim gönderir.  

Bu iş akışı, ithalatçı, ihracatçı ve taşıyıcı arasında yüksek düzeyde bir karşılıklı bağımlılık ve paylaşılan sorumluluk yaratmaktadır. İthalatçı ACID numarasını başlatırken, ihracatçı belgeleri yükler ve taşıyıcı bu numaranın manifestoda yer aldığından emin olur. Süreçteki herhangi bir aksaklık, tüm sevkiyatın durmasına veya reddedilmesine yol açabilir. Bu durum, tüm tedarik zinciri paydaşları arasında güçlü iletişim ve koordinasyonun önemini artırmaktadır. Dijital "el sıkışma" ve doğrulama noktaları, güvenliği artırırken, veri tutarsızlıklarının anında tespiti ve reddi anlamına gelmektedir.   

3. ACID Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler

Mısır ACID sistemine uyum, belirli roller ve sorumluluklar çerçevesinde titizlikle yürütülmesi gereken bir dizi adımı ve belge hazırlığını içermektedir.

3.1. Süreçteki Rol ve Sorumluluklar (İthalatçı, İhracatçı, Lojistik Firmaları)

ACID uygulamasında her paydaşın belirli bir rolü ve sorumluluğu bulunmaktadır:

• İthalatçı (Mısır'daki Alıcı Firma):

  • NAFEZA üzerinden şirket hesabı oluşturur ve sisteme erişim için elektronik imza edinir.    
  • Gönderiye ilişkin talep edilen bilgi ve açıklamaları sisteme girer. 
  • ACID numarası almak için talep oluşturur ve bu süreçte ihracatçı firma bilgilerini (kayıt numarası, e-posta, CargoX platform adı) sisteme işler.  
  • Sistem tarafından oluşturulan ACID numarasını ihracatçıya bildirir.   
  • İhracatçının CargoX üzerinden gönderdiği belgeleri kontrol eder ve uygun bulduğu takdirde NAFEZA sistemine yükler.  
  • Belgelerin doğruluğunu elektronik imzasıyla onaylar.   

• İhracatçı (Yabancı Tedarikçi Firma):

  • CargoX sistemine üye olur ve bir kimlik numarası alır.   
  • İthalatçıdan aldığı 19 haneli ACID numarasını tüm ihracat belgelerinin (fatura, çeki listesi, konşimento, menşe/dolaşım belgeleri) üzerine görünür ve uygun bir yere işler.  
  • Gerekli belgeleri (konşimento, ticari fatura, excel formatında ticari fatura, çeki listesi, menşe şahadetnamesi) PDF formatında CargoX platformu üzerinden NAFEZA sistemine yükler ve ithalatçıya gönderir.   
  • CargoX kullanım ücretlerini öder.   

• Nakliye Firmaları (Taşıyıcılar):

  • Gemi ihraç limanından hareket etmeden en az 24 saat önce gemideki yüklerin listesini elektronik olarak Mısır'a gönderir.  
  • Gemi manifestosunda ACID numarasını belirtmek zorundadır.   
  • ACID numarası olmayan yükleri kabul etmeyebilir veya Mısır gümrüğünde tahliyesine izin verilmemesine neden olabilir.   

Bu dağıtılmış sorumluluk yapısı, ACID numarasını tüm süreç için merkezi bir anahtar haline getirmektedir. Bu anahtarın eksik veya yanlış olması durumunda tüm sevkiyat durmaktadır. Bu durum, tedarik zincirindeki tüm tarafların bu süreci titizlikle yönetmesini ve aralarındaki iletişimi güçlendirmesini zorunlu kılmaktadır.

3.2. ACID Numarası Alma Adımları

ACID numarası alma süreci, ithalatçı ve ihracatçı arasında belirli bir iş akışını takip eder:

1. İthalatçı Tarafından Talep Oluşturma: Mısırlı ithalatçı, NAFEZA platformu üzerinden şirket hesabına erişir ve gönderiye ilişkin talep edilen bilgi ve açıklamaları sisteme girer. Ardından, bir ACI numarası almak için talep oluşturur. Bu talep için ihracatçı şirketin kayıt numarası, şirkete özel e-posta adresi ve kullanılan platformun adı (CargoX) gibi bilgilere ihtiyaç duyar.  
2. Pre-ACI Numarası ve Detaylı Bilgi Girişi: Talep oluşturulduktan sonra sistem, ithalatçıya bir talep numarası (Pre-ACI) verir ve gönderiye ilişkin detaylı bilgileri gireceği sayfaya yönlendirir. Bu aşamada, sipariş numarası, tarihi, fatura numarası, fatura tarihi, fatura türü (proforma-orijinal vb.), ihracatçı ülkesi, yükleme ve boşaltma limanı, kararlaştırılan gümrük kıymeti, gümrük rejimi ve varış gümrük idaresi gibi temel yükleme bilgileri girilmelidir.  
3. Gümrük Otoritesi Değerlendirmesi ve ACID Numarası Oluşturulması: İthalatçının talebini takiben, Mısır Gümrük Otoritesi girilen bilgileri değerlendirir. Değerlendirme sonucunda ACI numarası oluşturulur veya talep reddedilir. Talebin kabul edilmesi durumunda, oluşan ACID numarası otomatik olarak hem ihracatçıya hem de ithalatçıya bildirilir. Bu numara, benzersiz ve 19 hanelidir.   
4. İhracatçının CargoX Üzerinden Belge Yüklemesi: ACID numarası alındıktan sonra, ihracatçı CargoX platformundaki mevcut hesabı üzerinden ihracata ilişkin gerekli belgeleri yükler. Bu belgeler yüklenirken, ACID numarasının ilgili belgelerde görünür ve uygun bir yerde olması zorunludur.   
5. İthalatçı Tarafından Belgelerin Onaylanması: CargoX aracılığıyla gönderilen belgelerin sisteme yüklendiğine dair uyarı, NAFEZA sistemi vasıtasıyla ithalatçıya ulaşır. İthalatçı, belgeleri kontrol eder ve bilgilerde herhangi bir sorun olmadığına kanaat getirirse, elektronik imzası vasıtasıyla bilgilerin doğru olduğunu kabul eder ve ithalat işlemini gerçekleştirmek istediğine ilişkin gümrük otoritesine NAFEZA üzerinden bildirim gönderir.  

Bu süreç, yüksek derecede sıralı bağımlılıklara ve zaman hassasiyetine sahiptir. Her adımın zamanında ve doğru bir şekilde tamamlanması, sonraki adımların sorunsuz ilerlemesi için kritik öneme sahiptir. Özellikle, sevkiyatın hareketinden önce ACID numarasının oluşturulması ve belgelerin yüklenmesi gerekliliği, işletmelerin önceden planlama yapmasını ve süreçleri titizlikle takip etmesini zorunlu kılmaktadır.

3.3. Gerekli Belgeler ve Veri Unsurları

Mısır ACID sertifikası için aşağıdaki belgelerin PDF formatında hazırlanması ve sisteme yüklenmesi gerekmektedir :  

• Konşimento (Bill of Lading)  
• Ticari Fatura (Commercial Invoice)  
• Ticari Faturanın Excel formatı  
• Çeki Listesi (Packing List)  
• Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)  

Bu temel belgelere ek olarak, sistem girişlerinde ve belgelerde çeşitli ek bilgiler ve veri unsurları yer almalıdır :  

• İhracatçıya Ait Bilgiler: Ülkesi, tescil numarası, ticari ismi, ihracatçı türü, ticari amblem (varsa), adres, iletişim bilgileri, milliyeti.
• Yüke Ait Bilgiler: İhracatçı sicili, ülke kodu, sipariş emri sayısı ve tarihi (varsa), liman kodu, malın tanımı, 10 haneli tarife kodu değeri, rejim bilgisi, gümrük sistemi bilgisi, GS1 (Global Standartlar 1) kodu.
• Faturaya Ait Bilgiler: Fatura-Sipariş Emri Bilgileri, Fatura Tarihi, Sözleşme Tipi, Fatura Bedeli, İşlem Para Birimi.
• Her farklı ürün için GS1/PN kodu ve ürünün gümrük tarifesi faturaya yazılmalıdır.  

ACID numarası ve başvuruda kullanılan belgeler arasında herhangi bir uyumsuzluk bulunmaması kritik öneme sahiptir. Belgelerdeki en küçük bir tutarsızlık bile sistemin belgelerin aktarılmasını onaylamamasına neden olmaktadır. Bu durum, veri doğruluğunun ve tutarlılığının uyum sürecinin temel taşı olduğunu göstermektedir.  

Özellikle EUR.1 ve EUR-MED Dolaşım Belgelerine ACID numarası eklenmesi konusunda bazı sorunlar yaşanmıştır. Mısır Gümrük İdaresi, bu belgelere ACID numarasının elle yazılmasını veya etiketle eklenmesini kabul etse de , Mısır bankaları bu yöntemi bir tahrifat olarak algılayıp belgeleri geçersiz sayabilmekteydi. Bankalar, ACID numarası ile birlikte fatura numarası ve firma tescil numarası gibi bilgilerin de bir arada bulunmasını beklemekteydi. Bu soruna yönelik olarak, güncel çözüm, MEDOS üzerinden düzenlenen belgelerde ACID numarasının, firma tescil numarası ve fatura numarası gibi bilgilerle birlikte tek set şeklinde sistemsel olarak yazılması mümkün olan bir haneye girilmesi veya manuel/etiketle eklenmesi olarak belirlenmiştir. Bu durum, düzenleyici kurumlar ile finansal kurumlar arasındaki koordinasyonun önemini ve işletmelerin her iki tarafın beklentilerini de karşılaması gerektiğini ortaya koymaktadır.  

Tablo: ACID Başvurusu İçin Gerekli Belgeler ve Veri Unsurları

Verilen her ACID numarasının üç ay boyunca geçerliliği bulunmaktadır. Bu süre zarfında numara hiç kullanılmazsa otomatik olarak iptal edilmektedir. Bu, sistemin verimliliğini korumak ve gereksiz numaraların birikmesini önlemek amacıyla tasarlanmıştır.  

En önemli hususlardan biri, her ACID numarasının yalnızca tek bir konşimento ve ilgili belgeler için geçerli olmasıdır. Bu durum, ACID uygulamasının işlem bazlı bir uyum gerekliliği olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, her yeni gönderi için yeni bir ACID numarası alınması zorunludur; aynı ACID numarası iki farklı gönderim için kullanılamaz. Bu kural, işletmeler için her ihracat işlemine ek bir idari yük ve maliyet getirmekte, ancak aynı zamanda her sevkiyatın ayrı ayrı ve detaylı bir şekilde takip edilmesini sağlamaktadır.  

4. Uygulama Kapsamı ve İstisnalar

Mısır ACID sisteminin zorunlu olduğu kargo türleri ve taşıma yöntemleri ile olası istisnalar, işletmelerin uyum stratejilerini belirlemede önemli rol oynamaktadır.

4.1. Zorunlu Kargo Türleri ve Taşıma Yöntemleri (Deniz ve Hava Yolu)

ACID uygulaması, başlangıçta deniz yolu taşımacılığı için zorunlu hale getirilmiştir. Ekim 2021'den itibaren Mısır'a deniz yolu ile ihracat yapacak bütün firmaların kargolarının, ithalatçı tarafından oluşturularak ihracatçıya gönderecekleri ACID numarası ile bağlanması zorunluluğu uygulanmaktadır. Bu, deniz yoluyla yapılan ticarette tam bir dijital ön bilgilendirme ve kontrol mekanizması oluşturmayı hedeflemektedir.  

Uygulama, 1 Ocak 2023 tarihi itibarıyla hava yolu kargolarında da başlamıştır. Bu genişleme, Mısır'ın tüm ana taşıma yöntemlerini kapsayan kapsamlı bir ön kargo bilgi sistemi oluşturma hedefinin bir parçasıdır. Ancak, aynı kaynakta "Havayolu ile gönderilen eşya için ACID uygulaması zorunlu değildir" şeklinde çelişkili bir ifade de yer almaktadır. Bu çelişki, hava yolu taşımacılığındaki belirli kargo türleri veya operasyonel nüanslar için istisnaların olabileceğini veya bilgi akışında bir belirsizlik bulunduğunu düşündürmektedir. İşletmelerin, hava yolu gönderileri için en güncel ve resmi bilgileri doğrudan Mısır gümrük idaresi veya NAFEZA platformu üzerinden doğrulamaları, olası uyumsuzluk risklerini ortadan kaldırmak için kritik öneme sahiptir.  

4.2. Özel Durumlar ve Muafiyetler

Mısır ACID uygulamasına ilişkin spesifik muafiyetler, araştırma materyalinde açıkça belirtilmemiştir. Ancak, genel gümrük ücretlerinden muaf olan bazı mallar bulunmaktadır. Bunlar arasında enfeksiyöz, kronik, psikiyatrik ve nörolojik hastalıklarla ilgili tüm ilaçlar; diyaliz için kullanılan tıbbi ekipmanlar; işlenmemiş yağ, gaz ve mineral kaynakları; medya üretimi, film, edebi ve sanatsal eserlerin üretimi; ipek böceği yumurtaları; LED ampuller ve ışık yayan diyotlar yer almaktadır. Bu muafiyetler doğrudan ACID uygulamasından muafiyet anlamına gelmeyebilir, ancak gümrük süreçlerinde farklılıklar yaratabilir.  

Diğer ECTN sistemlerini uygulayan bazı Afrika ülkelerinde, diplomatik gönderiler, kişisel eşyalar, insani yardım, askeri kargo ve küçük posta paketleri gibi belirli kargo türleri ECTN gerekliliklerinden muaf tutulabilmektedir. Mısır'ın ACID sistemi de bir ECTN türü olduğundan, benzer muafiyetlerin söz konusu olabileceği varsayılabilir, ancak Mısır için bu konuda resmi bir liste bulunmamaktadır. Bu nedenle, işletmelerin, gümrük vergisi muafiyetlerinin otomatik olarak ACID muafiyeti anlamına gelmediğini unutmamaları ve herhangi bir muafiyet iddiası için Mısır yetkililerinden doğrudan teyit almaları tavsiye edilmektedir.  

5. Paydaşlar Üzerindeki Etkileri: Faydalar ve Zorluklar

Mısır ACID sistemi, dış ticaret ekosistemindeki her bir paydaş üzerinde farklı faydalar ve zorluklar yaratmaktadır.

5.1. İthalatçılar İçin Faydalar ve Zorluklar

Faydaları:

• Kontrol ve Onay Mekanizması: İthalatçı firma, ihracatçı tarafından gönderilen belgeleri (ticari fatura, EUR1, ön konşimento) kontrol etme ve uygun bulduğu takdirde NAFEZA sistemine yükleme yetkisine sahiptir. Bu durum, ithalatçının gelen yükle ilgili bilgileri önceden doğrulamasını ve olası hataları veya tutarsızlıkları yükleme öncesinde tespit etmesini sağlayarak, gümrükleme sürecinde daha fazla şeffaflık ve kontrol imkanı sunar.  
• ACID Numarası Oluşturma Yetkisi: Belgeler sistem tarafından uygun bulunduğunda otomatik olarak oluşan ACID numarası, ithalatçıya da bildirilir. Bu numara, yükün Mısır gümrüğünden tahliye edilmesi için zorunlu olduğundan, ithalatçı bu numaranın oluşturulması sürecinde kritik bir role sahiptir. Bu yetki, ithalatçının sevkiyatın gümrükleme sürecini doğrudan etkilemesini sağlar.  
• Hızlandırılmış Gümrükleme: Sistemin genel amacı, gümrükte malların serbest bırakılma süresini ve dolayısıyla maliyetini azaltmaktır. Önceden bilgi akışı sayesinde, gümrük yetkilileri risk değerlendirmesini önceden yapabilir, bu da fiziksel denetimlerin azalmasına ve gümrükleme sürelerinin kısalmasına yol açabilir.  

Zorlukları:

• Vazgeçme Fırsatı ve Riskler: Sistem, alıcı firmaya (ithalatçıya) son anda malı almaktan vazgeçme fırsatı verebilmektedir. Bu durum, özellikle peşin tahsilat yapılmamış veya uygun tutarda ön ödeme alınmamışsa, ihracatçı için ciddi bir risk oluşturur. İthalatçının bu "veto yetkisi", ödeme güvenliği açısından ihracatçıları daha dikkatli olmaya itmektedir.  
• Akreditifli İşlemlerde Sorunlar: Eğer ödeme akreditifle yapılacaksa ve akreditif "GERİ DÖNÜLEMEZ" olarak açılmış olsa bile, alıcı firma ACID numarası oluşturmayarak malın yüklemesini önleyebilir. ACID numarası olmayan yükleri taşıyıcı firma kabul etmeyeceği için, akreditif uygulanamaz hale gelir ve tahsil kabiliyetini kaybeder. Bu durum, Uluslararası Ticaret Odası'nın (ICC) bir çözüm getirmesini gerektiren çelişkili bir durumdur. Bu durum, ithalatçının gümrük uyumu üzerindeki gücünün, geleneksel ödeme güvencelerini bile aşabileceğini göstermektedir.  

5.2. İhracatçılar İçin Faydalar ve Zorluklar

Faydaları: Makalede ihracatçılar için doğrudan bir fayda belirtilmemiştir. Ancak, sistemin genel amacı olan gümrük işlemlerinin hızlandırılması ve şeffaflığın artırılması, uzun vadede ihracatçılar için de dolaylı faydalar sağlayabilir. Daha hızlı ve öngörülebilir gümrükleme süreçleri, tedarik zinciri verimliliğini artırabilir ve potansiyel olarak maliyetleri düşürebilir. Ayrıca, yolsuzluk riskinin azalması daha adil bir ticaret ortamı sağlayabilir.  

Zorluklar:

• Blockchain – CargoX Üyeliği ve Maliyet: İhracatçının CargoX sistemine üye olması ve bir kimlik numarası alması gerekmektedir. CargoX üyeliği ücretsiz olsa da, belge göndermek ücretlidir. Bu işlem ihracatçıya ek iş yükü ve maliyet getirmektedir. Bu durum, dijital dönüşümün maliyet yükünün önemli bir kısmının ihracatçılara kaydırıldığını göstermektedir.  
• ACID Numarası Zorunluluğu ve Takip Yükü: Tüm ihracat belgelerinde ve taşıyıcı firma tarafından gemi manifestosunda ACID numarası belirtilmelidir. Bu numaranın yükleme evraklarında belirtilmemesi durumunda, Mısır gümrüğü tarafından ilgili yükün tahliye edilmesine izin verilmeyecektir. Bu durum, ihracatçı için ek bir takip ve koordinasyon yükü oluşturur ve uyumun sürekli bir çaba gerektirdiğini vurgular.  
• Belge Hazırlama Süresi ve Belirsizlikler: Mallar limana varmadan önce ihracat belgelerinin hazırlanması gerekmektedir. Örneğin, mallar limanda tartılıp VGM (Doğrulanmış Brüt Ağırlık) ağırlığı ortaya çıkmadan EUR1'in nasıl hazırlanacağı ve alıcı firmaya gönderileceği sorusu belirsizliğini korumaktadır. Ayrıca, "Initial Bill of Lading" (ön konşimento) kavramının net olmaması da bir diğer belirsizliktir. Bu operasyonel belirsizlikler, ihracatçılar için önemli riskler ve ek planlama gereksinimleri yaratmaktadır.  
• Değişiklik Kapsamı Belirsizliği: Gemi hareket edene kadar ACID numarası oluşturulmuş bilgilerin değiştirilebileceği belirtilse de, bu değişikliğin neleri kapsayabileceği açıklanmamıştır. Bu durum, esneklik sağlarken, aynı zamanda hangi değişikliklerin kabul edilebilir olduğu konusunda bir belirsizlik yaratmaktadır.  

Tablo: Paydaşlar İçin ACID Sisteminin Faydaları ve Zorlukları

5.3. Nakliye Firmaları Üzerindeki Etkileri

Faydaları: Makalede nakliye firmaları için doğrudan bir fayda belirtilmemiştir. Ancak, sistemin genel olarak gümrük süreçlerini dijitalleştirmesi ve önceden bilgi akışını sağlaması, uzun vadede nakliye süreçlerinde verimliliği ve öngörülebilirliği artırabilir. Bu durum, operasyonel planlamayı kolaylaştırabilir ve limanlardaki tıkanıklıkları azaltabilir.  

Zorlukları:

• Yük Listesi Gönderme Zorunluluğu: Taşıyıcı firma, gemi ihraç limanından hareket etmeden en az 24 saat önce gemideki yüklerin listesini elektronik olarak Mısır'a göndermek zorundadır. Bu, nakliye firmaları için ek bir operasyonel yük ve zamanlama hassasiyeti gerektirmektedir.  
• ACID Numarası Zorunluluğu ve Yük Kabulü: Taşıyıcı firma, gemi manifestosunda ACID numarasını belirtmek zorundadır. Dahası, ACID numarası olmayan yükleri kabul etmeyeceği belirtilmiştir. Bu durum, nakliye firmalarını, yük kabul süreçlerinde ACID numarasının varlığını ve doğruluğunu kontrol etmeye zorlamaktadır. Bu, taşıyıcıları uyum zincirinde kritik bir "kapı bekçisi" konumuna getirmektedir.  
• Cut-off Tarihi Hassasiyeti: Konteyner yüklemelerinde gemi acenteleri, geminin yükleme limanından hareket edeceği günden yaklaşık 3-4 gün önce gemiye mal kabulünü belirten cut-off tarihi bildirmektedir. Gemi acentelerine ACID numarasının bu cut-off tarihi/saatini dikkate alarak bildirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu durum, nakliye firmalarının operasyonel süreçlerini ACID uyumuna göre yeniden ayarlamasını gerektirmektedir.  

6. Uyumsuzluk Durumunda Sonuçlar ve Cezalar

Mısır ACID sistemine uyumsuzluk, tüm tedarik zinciri paydaşları için ciddi operasyonel, finansal ve itibar riskleri taşımaktadır.

6.1. ACID Numarası Eksikliği veya Yanlışlığının Sonuçları (Kargo Reddi, Gecikmeler)

ACID numarası eksikliği veya yanlışlığı durumunda karşılaşılabilecek temel sonuçlar şunlardır:

• Yükleme Reddi: ACID numarası almamış kargolar gemilere ve uçaklara kabul edilmemektedir. Nakliye firmaları, zorunlu bilgi ve belgelerin yokluğu halinde gönderiyi yüklemekten kaçınabileceklerdir. Bu durum, sevkiyatın başlangıç noktasında durmasına neden olur.  
• Tahliye Reddi: Eğer ACID Numarası, sevkiyat belgelerinde eksikse veya yanlışsa, Mısır gümrüğü ilgili yükün tahliye edilmesine izin vermeyecektir. Bu, kargonun varış limanında takılı kalması anlamına gelir.  
• Geri İade: ACID numarası barındırmayan gönderiler, boşaltma limanında işlem görmeden mahrecine (çıkış noktasına) iade edilecektir. Bu, hem gönderici hem de alıcı için ciddi maliyetler ve lojistik karmaşıklıklar anlamına gelmektedir.  
• Gecikmeler ve Mali Kayıplar: Yukarıda belirtilen durumların hepsi, kaçınılmaz olarak gecikmelere ve önemli mali kayıplara neden olacaktır. Bu kayıplar arasında depolama ücretleri, demoraj (gecikme) ücretleri, yeniden yönlendirme veya geri iade masrafları, ve potansiyel olarak bozulabilir malların kaybı yer almaktadır. Sistemin sıfır tolerans politikası, uyumsuzluğun maliyetinin uyum maliyetinden çok daha yüksek olduğunu açıkça göstermektedir.  

6.2. Belge Uyumsuzlukları ve Yaptırımlar

ACID numarası ve başvuruda kullanılan belgeler arasında herhangi bir uyumsuzluk bulunmaması gerekmektedir. Evrakların uyumsuzluğu söz konusu olduğunda sistem belgelerin aktarılmasını onaylamamaktadır. Bu, dijital sistemin veri tutarlılığına verdiği önemi ve en küçük bir hatanın bile tüm süreci durdurabileceğini göstermektedir.  

ACID evrakları sunulmazsa ciddi sonuçlar ve oldukça büyük ceza ücretleri uygulanabilir. Daha da önemlisi, Mısır'a ihracat yapıp CargoX'i kullanmayan firmalar yüzünden Mısırlı ithalatçıların zarar ettiği belirtilmiştir. Bu durum, Mısır Gümrük İdaresi'ni harekete geçirmiş ve 15 Şubat 2022 itibarıyla ACID kural ve uygulamalarıyla uyum göstermeyen ihracatçılar için ACID numarasının oluşturulmasının durdurulacağı beyan edilmiştir. Bu karar, uyumsuz ihracatçıların Mısır pazarına erişiminin doğrudan engelleneceği anlamına gelmektedir. Bu durum, uyumun sadece bir yasal zorunluluk değil, aynı zamanda ticari ilişkilerin sürdürülebilirliği için de kritik bir ön koşul olduğunu göstermektedir. İthalatçılar, kendi ticari çıkarlarını korumak adına, uyumlu ihracatçılarla çalışmaya yönelecektir.  

6.3. Olası Para Cezaları ve Mali Kayıplar

ACID kurallarına uyulmaması durumunda, Mısır hükümeti tarafından ciddi sonuçlar ve oldukça büyük ceza ücretleri uygulanabilir. Her ne kadar Mısır için spesifik ceza miktarları araştırma materyalinde açıkça belirtilmese de, diğer ECTN uygulayan ülkelerdeki benzer durumlar referans alınabilir. Örneğin, geçerli bir ECTN alınmaması durumunda önemli para cezaları, gecikmeli kargo gümrüklemesi, ek liman depolama ücretleri ve potansiyel kargo alıkonulması gibi sonuçlar doğabilmektedir. Bu cezalar, resmi ücretin 2-3 katı veya mal değerinin beş katına kadar çıkabilmektedir.  

Mısır Gümrük Kanunu genel olarak vergi kaybına neden olan veya ihracatı yasaklanmış malları içeren fiiller için para cezaları öngörmektedir. ACID uyumsuzluğu da bu kapsamda değerlendirilebilir ve benzer mali yaptırımlarla karşılaşma riski taşımaktadır.  

Uyumsuzluğun gerçek maliyeti, doğrudan para cezalarının ötesine geçmektedir. Operasyonel aksaklıklar, gecikmeler, depolama ve demoraj ücretleri, geri gönderme masrafları, bozulabilir ürünlerin kaybı ve ticari itibarın zedelenmesi gibi dolaylı maliyetler, doğrudan cezalardan çok daha yüksek olabilir. Bu nedenle, işletmelerin ACID uyumunu sadece bir maliyet kalemi olarak değil, kapsamlı bir risk yönetimi stratejisinin parçası olarak görmesi gerekmektedir.

Tablo: ACID Uyumsuzluğu Durumunda Olası Sonuçlar ve Maliyetler

7. Güncel Gelişmeler ve Duyurular (2024-2025)

Mısır ACID sistemi ve ilgili platformlar, sürekli olarak güncellenmekte ve geliştirilmektedir. İşletmelerin bu güncellemeleri yakından takip etmesi, uyumlarını sürdürmeleri ve olası aksaklıkları önlemeleri açısından büyük önem taşımaktadır.

7.1. CargoX Fiyatlandırma Değişiklikleri

NAFEZA, Mısır ACI beyan hizmetleri için fiyatlandırma yapısında bir revizyon duyurmuştur. 1 Nisan 2024 tarihi itibarıyla, ACI beyanı başına yeni ücret 160 dolar (160 birim) olarak belirlenmiştir. Belge başına 3 dolar olan değişken ücret ise 15 dolarla sınırlıdır. Bu, 5 veya daha fazla belge gönderildiğinde toplam maliyetin 175 doları geçmeyeceği anlamına gelmektedir. Bu tür fiyatlandırma değişiklikleri, platformun operasyonel maliyetlerindeki değişimleri veya stratejik ayarlamaları yansıtabilir ve ihracatçıların maliyet tahminlerini güncel tutmalarını gerektirir.  

7.2. EUR.1 ve EUR-MED Belgelerine ACID Numarası Ekleme Sorunları ve Çözümleri

ACID uygulamasının başlangıcından bu yana, Türkiye'de düzenlenen EUR.1 ve EUR-MED Dolaşım Belgelerine ACID numarasının eklenmesi konusunda bazı sorunlar yaşanmıştır. Başlangıçta, bu belgelere ACID numarasının doğrudan yazılması uygun görülmemekteydi. Mısır Gümrük İdaresi, elle yazımı veya etiketle eklemeyi kabul etse de , Mısır bankaları bu yöntemi tahrifat olarak algılayıp belgeleri geçersiz sayabilmekteydi. Bankalar ayrıca, ACID numarası ile birlikte fatura numarası ve firma tescil numarası gibi bilgilerin de bir arada bulunmasını beklemekteydi.  

Bu sorunlara yönelik olarak, İhracat Genel Müdürlüğü'nün girişimleri devam ederken geçici bir çözüm belirlenmiştir. Bu çözüm kapsamında, MEDOS üzerinden düzenlenen EUR.1 ve EUR-MED belgelerine ACID numarası, firma tescil numarası ve fatura numarası gibi bilgilerin tek set şeklinde sistemsel olarak yazılması mümkün olan bir haneye, belge başvurusu esnasında ihracatçı tarafından girilmesi önerilmiştir. Manuel düzenlenen veya MEDOS'ta girilememiş belgeler için ise, elle veya yapışkanlı etiketle ekleme yöntemi hala mümkün kılınmıştır. Bu durum, Mısır'ın kendi içindeki kurumsal farklılıkların giderilmesi için devam eden çabaları ve işletmelerin adaptasyon ihtiyacını göstermektedir.  

7.3. Uyumsuz İhracatçılar İçin ACID Numarası Düzenlemesinin Durdurulması Kararı

Mısır Gümrük İdaresi, İleri Kargo Bilgi (ACI) sistemi kurallarına uymayan ihracatçılar için tanımlama numaraları (ACID) düzenlemeyi 15 Şubat 2022 tarihinden itibaren durdurmuştur. Bu kararın temel gerekçesi, bazı yabancı ihracatçıların CargoX platformundaki doğrulama süreçlerini tamamlamamaları ve bu nedenle Mısırlı ithalatçılara sevkiyat verilerini ve belgelerini yükleyememeleridir. Bu durum, Mısırlı ithalatçıların, sevkiyatlar için ACID numaraları çıkarılmış olsa bile, malların gümrükleme işlemlerini başlatmasını engellemekte ve hem ihracatçıları hem de ithalatçıları büyük kayıplara maruz bırakmaktadır.  

Bu karar, Mısır'ın ACI sistemine uyumu ciddiye aldığını ve uyumsuzluğu doğrudan ticaret engeliyle cezalandırdığını göstermektedir. ACI sistemi kurallarına uymayan yabancı ihracatçılar, Mısır'a sevkiyat yapamayacaklardır çünkü gerekli ACID numaraları düzenlenmeyecektir. Bu durum, Mısır pazarına erişimlerini doğrudan engelleyecektir. Bu uygulama, ithalatçıları da kendi tedarik zincirlerinin sürekliliği için uyumlu ihracatçılarla çalışmaya teşvik etmektedir.  

7.4. NAFEZA ve CargoX Platform Güncellemeleri

NAFEZA ve CargoX platformları, sistemin işlevselliğini ve kullanıcı deneyimini artırmak amacıyla düzenli olarak güncellenmektedir:

NAFEZA Güncellemeleri:

• Yeni İş Özelliği (CargoX platformunda): Mayıs 2022'de, ihracatçıların üçüncü taraf şirketlere elektronik delegasyonlar oluşturmasını sağlayacak yeni bir iş özelliği başlatılmıştır. Bu özellik, özellikle dış ticaret operasyonlarını dış kaynak kullanan firmalar için kolaylık sağlamaktadır.  
• Lojistik Çalışma Grubu Yuvarlak Masa Toplantısı (Otomotiv Tedarik Zinciri): Mart 2025'te, otomotiv tedarik zincirindeki temel zorlukları ele alan bir toplantı yapılmıştır. Bu tür toplantılar, sektörlerin özel ihtiyaçlarına yönelik çözümler geliştirme çabasını göstermektedir.  
• Ticaret ve Tedarik Zinciri Dijitalleşmesi Etkinliği: Mart 2025'te, dijital teknolojilerin ticaret ve tedarik zinciri dijitalleşmesindeki rolü üzerine bir etkinlik düzenlenmiştir. Bu, Mısır'ın dijitalleşmeye verdiği önemi ve uluslararası standartlara uyum çabasını vurgulamaktadır.  
• Mobil Uygulama ve E-Teslimat Siparişi Hizmeti: NAFEZA mobil uygulaması üzerinden bildirim hizmeti ve e-teslimat siparişi hizmeti sunulmaktadır. Bu mobil erişim, kullanıcıların işlemlerini her yerden takip etmelerini kolaylaştırmaktadır.  
• Akıllı Giriş Sistemi (e-Token): Tüm kullanıcıların NAFEZA Platformuna akıllıca giriş yapabilmeleri için dijital imza birimi edinmeleri gerekmektedir. Bu, sistemin güvenlik standartlarını artırma ve kullanıcı kimlik doğrulamasını güçlendirme çabasının bir parçasıdır.  

CargoX Güncellemeleri:

• Fiyatlandırma Değişiklikleri: 27 Mart 2024'te ACI beyanı fiyatlandırmasında değişiklik yapılmıştır. Bu, işletmelerin maliyet planlamalarını sürekli olarak gözden geçirmelerini gerektirmektedir.  
• HMM eBL Kullanımı: HMM eBL'nin CargoX Platformu üzerinden kullanılabilir hale gelmesi (Temmuz 2024), platformun işlevselliğini ve entegrasyon yeteneklerini genişletmektedir.  
• Toplu İşlemler: Kasım 2024'te toplu işlem özellikleri tanıtılmıştır. Bu, özellikle yüksek hacimli gönderim yapan firmalar için operasyonel verimliliği artırabilir.  
• Yeni Banka Bilgileri: Kasım 2024'te yeni banka bilgileri duyurulmuştur. Bu tür finansal güncellemelerin takibi, ödeme süreçlerinin aksamaması için önemlidir.  
• Uluslararası Banka Ödemelerine Erişemeyen İhracatçılar İçin Çözüm: Mısır Gümrük İdaresi, uluslararası bankacılık erişimi kısıtlı olan (örneğin Suriye ve Sudan'dan) ihracatçılar için CargoX şirket doğrulama sürecini geçmelerine yönelik bir çözüm sunmuştur (Ekim 2021). Bu, sistemin, küresel ticaretteki özel zorluklara yanıt verme ve kapsayıcılığı artırma çabasını göstermektedir.  

Bu güncellemeler, Mısır'ın dijital altyapıya sürekli yatırım yaptığını ve sistemin dinamik bir şekilde geliştiğini göstermektedir. İşletmelerin, bu sürekli evrime ayak uydurmak için düzenli olarak resmi kaynakları takip etmeleri ve iç süreçlerini adapte etmeleri gerekmektedir.

8. Uluslararası Benzer Uygulamalarla Karşılaştırma

Mısır'ın ACID uygulaması, uluslararası ticarette, özellikle Afrika kıtasında yaygın olarak kullanılan önceden kargo bilgilendirme sistemleri (ECTN/BESC/CTN) ile benzerlikler ve farklılıklar göstermektedir.

8.1. ECTN/BESC/CTN Sistemleri Nedir?

ECTN (Electronic Cargo Tracking Note), BESC (Bordereau Électronique de Suivi de Cargaison), BSC (Bordereau de Suivi de Cargaison), FERI (Fiche Électronique des Renseignements à l'Importation) ve CNCA (Conselho Nacional de Carregadores) gibi kısaltmalar, genellikle Afrika ülkelerinde uygulanan ve her yükleme için özgün bir kargo takip numarasına sahip elektronik belgelerdir. Bu sistemler, kargo güvenliğini artırmak, gümrük işlemlerini hızlandırmak, yasal uyumu sağlamak, maliyetleri kontrol altına almak (gecikme ve ek depolama masraflarını önlemek) ve kargo güvenliğini artırmak amacıyla uygulanmaktadır. Ayrıca, Afrika ülkelerinin ticaret trafiğini kayıt altına almasına olanak tanıyarak, ekonomik verilerin toplanmasına ve ticaret analizlerinin yapılmasına yardımcı olmaktadır.  

Bu sistemler, çoğu ülkede belirli taşıma yöntemleri için zorunludur ve uyumsuzluk ciddi sonuçlar doğurabilir. Genellikle gemi varış tarihinden veya kalkışından belirli bir süre önce onaylanması gerekmektedir. Angola, Benin, Burkina Faso, Burundi, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Cibuti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Mısır, Ekvator Ginesi, Gabon, Gine Bissau, Gine Konakri, Fildişi Sahili, Liberya, Madagaskar, Mali, Nijer, Çad, Kongo Cumhuriyeti, Senegal, Sierra Leone, Somali, Güney Sudan, Togo ve Yemen gibi birçok Afrika ülkesi ECTN sistemini uygulamaktadır. Bu yaygın uygulama, kıta genelinde ön sevkiyat kontrolüne yönelik güçlü bir bölgesel eğilimi yansıtmaktadır.  

8.2. Mısır ACID ile Diğer Sistemlerin Karşılaştırmalı Analizi

Mısır ACID sistemi, temel amaç ve işlevsellik açısından diğer ECTN/ACI sistemleriyle benzerlikler gösterirken, özellikle teknolojik altyapı ve iş akışı detaylarında farklılaşmaktadır.

Benzerlikler:

• Temel Amaç: Tüm bu sistemler, kargo güvenliğini artırmak, gümrük işlemlerini hızlandırmak, gelir kaybını önlemek ve ticaret akışını daha şeffaf hale getirmek amacıyla önceden kargo bilgisi talep eder.  
• Zorunluluk ve Yaptırımlar: Çoğu ülkede belirli taşıma yöntemleri için zorunludur ve uyumsuzluk, kargo reddi, gecikmeler ve para cezaları gibi ciddi sonuçlar doğurur.  
• Gerekli Belgeler: Konşimento, ticari fatura, çeki listesi gibi temel belgeler genellikle istenir.  

Farklılıklar:

• Teknolojik Altyapı: Mısır ACID sistemi, blockchain teknolojisini (CargoX) kullanarak belge transferini sağlamasıyla diğer birçok ECTN sisteminden ayrılır. Bu ileri teknoloji kullanımı, belgelerin değişmezliğini ve izlenebilirliğini artırmaktadır.  
• İş Akışı ve Rol Dağılımı: Mısır'da ithalatçının ACID numarasını başlatma ve ihracatçının belgeleri yükleme sorumluluğu belirgindir. Diğer ECTN sistemlerinde başvuru sorumluluğu genellikle ihracatçı veya nakliyecidedir. Bu farklılık, Mısır'ın ithalatçıya daha fazla sorumluluk ve kontrol yetkisi verdiğini göstermektedir.  
• Geçerlilik Süresi ve Tekrar Kullanım: Mısır ACID numarası 3 ay geçerli ve tek kullanımlıktır. Diğer sistemlerde de benzer tek kullanımlık prensip geçerli olabilir, ancak geçerlilik süreleri farklılık gösterebilir.  
• Maliyet Yapısı: CargoX üzerinden gönderim ücretli olup, belirli bir taban ücret ve belge başına ek ücretlendirme mevcuttur. Diğer ECTN sistemlerinin de kendi ücretlendirme yapıları bulunmaktadır.  
• Belge Entegrasyon Zorlukları: EUR.1/EUR-MED belgelerine ACID numarasının eklenmesiyle ilgili Mısır'a özgü banka kabul sorunları yaşanmıştır. Bu tür spesifik belge entegrasyonu sorunları, ülkeye ve yerel finansal kurumlara göre değişiklik gösterebilir.  

Bu karşılaştırmalı analiz, Mısır'ın ACID sisteminin, genel ACI/ECTN trendinin bir parçası olmakla birlikte, özellikle blockchain entegrasyonu ve belirli iş akışı detaylarıyla kendine özgü bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir. İşletmelerin, genel ECTN bilgisine sahip olmanın yanı sıra, Mısır'a özgü bu nüansları da anlaması ve uyum süreçlerini buna göre şekillendirmesi gerekmektedir.

Tablo: ACID ve Diğer ECTN/ACI Sistemlerinin Karşılaştırması

9. İşletmeler İçin Öneriler ve En İyi Uygulamalar

Mısır ACID sistemine uyum, karmaşık ve dinamik bir süreçtir. İşletmelerin bu süreci başarıyla yönetebilmeleri ve olası riskleri minimize edebilmeleri için belirli stratejiler ve en iyi uygulamalar benimsemeleri gerekmektedir.

9.1. Uyum Süreçlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Erken Başvuru ve Proaktif Planlama: ACID numarası ve ilgili belgelerin yükleme öncesinde, hatta gemi hareketinden en az 48 saat önce , hatta 3-4 gün öncesindeki cut-off tarihlerini dikkate alarak hazırlanması ve sisteme yüklenmesi kritik öneme sahiptir. Sürecin zamanında tamamlanması için proaktif bir yaklaşım benimsenmelidir. Bu, işletmelerin operasyonel planlamalarını daha erken aşamalara çekmelerini gerektirir.  
• İthalatçı ile Yakın İletişim: İthalatçı, ACID numarası alma ve belgeleri onaylama sürecinde kilit role sahiptir. Sürekli ve şeffaf iletişim, olası aksaklıkları önlemek için elzemdir. İthalatçının süreçteki rolü, karşılıklı bağımlılığın yüksek olduğunu göstermektedir; bu nedenle, işbirliği uyumun temelini oluşturur.  
• Belge Tutarlılığı ve Doğruluğu: Gönderilen tüm belgeler (konşimento, fatura, çeki listesi, menşe şahadetnamesi) arasında tam tutarlılık sağlanmalıdır. En küçük bir uyumsuzluk bile sistemin belgeleri reddetmesine neden olabilir. Özellikle faturaların Excel formatında doğru doldurulması, sistemin veri doğruluğuna verdiği önemi vurgulamaktadır. Bu, şirket içi veri yönetiminin ve departmanlar arası koordinasyonun ne kadar kritik olduğunu göstermektedir.  
• CargoX Hesap Yönetimi: İhracatçıların CargoX hesaplarının aktif, doğrulanmış ve yeterli krediye sahip olduğundan emin olmaları gerekmektedir. Hesabın doğrulanmaması veya kredi yetersizliği, ACID numarası alınmasını engelleyerek sevkiyatın durmasına neden olabilir.  
• ACID Numarasının Belgelere İşlenmesi: ACID numarasının tüm ihracat belgelerine (fatura, çeki listesi, konşimento, menşe/dolaşım belgeleri) doğru ve görünür bir şekilde işlendiğinden emin olunmalıdır. Özellikle EUR.1/EUR-MED belgeleri için güncel banka kabul sorunları ve çözümleri dikkate alınmalıdır. Bu, sadece gümrük değil, finansal işlemler için de uyumun sağlanması gerektiğini göstermektedir.  

9.2. Riskleri Azaltma Stratejileri

• Ödeme Şartlarının Gözden Geçirilmesi: Akreditifli işlemlerde ithalatçının ACID numarası oluşturmayarak malın yüklemesini engelleme riski göz önüne alınarak, ödeme şartları (örneğin daha yüksek peşinat veya alternatif ödeme yöntemleri) yeniden değerlendirilmelidir. Bu durum, Uluslararası Ticaret Odası (ICC) gibi kurumların bu çelişkili duruma çözüm getirmesi beklenmelidir.  
• Profesyonel Danışmanlık: Gümrük müşavirleri veya SCK Temsilciliği gibi uzman firmalardan destek almak, karmaşık süreçlerde hata riskini minimize edebilir. Bu tür uzmanlar, güncel mevzuat bilgisi ve pratik deneyimleriyle uyum süreçlerini kolaylaştırabilir.  
• Güncel Bilgi Takibi: NAFEZA ve CargoX platformlarındaki duyurular, mevzuat değişiklikleri ve fiyatlandırma güncellemeleri düzenli olarak takip edilmelidir. Bu, dinamik bir sistemde sürekli uyumun sağlanması için hayati öneme sahiptir.  
• Acil Durum Planlaması: Olası gecikmeler veya reddedilen gönderiler için acil durum planları (alternatif depolama, iade prosedürleri, müşteri ile iletişim stratejileri) oluşturulmalıdır. Bu, beklenmedik durumların maliyetini ve etkisini azaltmaya yardımcı olur.

9.3. Bilgi Güncelliğini Sağlama Yöntemleri

Mısır ACID sisteminin sürekli gelişimi göz önüne alındığında, işletmelerin bilgi güncelliğini sağlamak için aşağıdaki yöntemleri kullanmaları tavsiye edilmektedir:

• Resmi Kaynakları Takip: Mısır Ticaret Bakanlığı (ticaret.gov.tr), NAFEZA (nafeza.gov.eg) ve CargoX (cargox.io) resmi web sitelerindeki duyurular ve Sıkça Sorulan Sorular (FAQ) bölümleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu kaynaklar, en doğru ve güncel bilgiyi sağlamaktadır.  
• Sektörel Yayınlar ve Ticaret Odaları: İlgili ticaret odaları, ihracatçı birlikleri ve dış ticaret danışmanlık firmalarının yayınladığı güncel bilgilendirmeler ve raporlar takip edilmelidir. Bu kaynaklar, resmi bilgilerin yorumlanmış ve sektöre özel uygulanmış hallerini sunabilir.  
• Eğitim ve Farkındalık: Şirket içi dış ticaret, lojistik ve finans departmanlarındaki ilgili personele düzenli eğitimler verilerek ACID sistemi ve güncellemeler hakkında farkındalık artırılmalıdır. Sürekli eğitim, uyum oranlarını yüksek tutmanın ve hataları azaltmanın anahtarıdır.

Sonuç ve Tavsiyeler

Mısır ACID uygulaması, Mısır'ın dış ticaretini dijitalleştirme ve gümrük süreçlerini modernleştirme yönündeki stratejik bir adımıdır. Bu sistem, önceden kargo bilgisi sağlayarak risk yönetimini güçlendirmeyi, gümrükleme sürelerini kısaltmayı ve ticarette şeffaflığı artırmayı hedeflemektedir. Blockchain teknolojisinin kullanılmasıyla, sistem güvenliği ve izlenebilirliği artırılmış, bu da onu uluslararası ticarette öncü bir uygulama haline getirmiştir.

Ancak, bu sistemin getirdiği zorluklar ve karmaşıklıklar da göz ardı edilmemelidir. Özellikle ihracatçılar için ek iş yükü, maliyetler ve belge tutarlılığına ilişkin yüksek beklentiler bulunmaktadır. İthalatçıların süreçteki kritik rolü ve akreditifli işlemlerde ortaya çıkabilecek potansiyel riskler, ticari anlaşmaların yeniden gözden geçirilmesini gerektirebilir. Ayrıca, EUR.1/EUR-MED belgelerine ACID numarası eklenmesi gibi konularda yaşanan banka kabul sorunları, sistemin henüz tam olarak olgunlaşmadığını ve paydaşlar arasında tam bir uyumun sağlanması gerektiğini göstermektedir.

Bu bağlamda, Mısır ile ticaret yapan işletmelere aşağıdaki tavsiyelerde bulunulmaktadır:

1. Proaktif Uyum Stratejisi Geliştirin: ACID uyumunu sadece bir idari görev olarak değil, operasyonel verimlilik ve ticari süreklilik için kritik bir ön koşul olarak görün. Sevkiyat öncesi tüm belge ve bilgi girişlerini titizlikle ve zamanında tamamlayın.
2. İletişim ve İşbirliğini Güçlendirin: Mısırlı ithalatçınızla ve nakliye firmalarınızla sürekli ve şeffaf bir iletişim ağı kurun. Sürecin her adımında karşılıklı bilgi alışverişi ve koordinasyon, olası aksaklıkları önlemede kilit rol oynayacaktır.
3. Veri Tutarlılığına Öncelik Verin: Tüm ticari belgeleriniz (fatura, konşimento, çeki listesi, menşe şahadetnamesi) arasında tam veri tutarlılığı sağlayın. En küçük bir tutarsızlık bile sevkiyatın reddedilmesine neden olabilir. Şirket içi departmanlar arası veri akışını standardize edin.
4. CargoX Hesaplarınızı Aktif Tutun: CargoX hesabınızın doğrulanmış, aktif ve yeterli krediye sahip olduğundan emin olun. Bu, ACID numarası almanın ve belgeleri elektronik olarak göndermenin temel şartıdır.
5. Güncel Bilgileri Takip Edin: NAFEZA ve CargoX'in resmi web sitelerini, ilgili ticaret odalarını ve sektörel yayınları düzenli olarak takip ederek mevzuat ve platform güncellemelerinden haberdar olun. Bu dinamik sistemde sürekli bilgi edinimi hayati öneme sahiptir.
6. Risk Yönetimi ve Alternatif Planlama: Akreditifli işlemlerdeki riskleri göz önünde bulundurarak ödeme şartlarınızı yeniden değerlendirin. Olası gecikmeler veya kargo reddi durumlarına karşı acil durum planları oluşturun.
7. Profesyonel Destek Alın: Gerekirse, Mısır gümrük mevzuatı ve ACID uygulaması konusunda uzmanlaşmış gümrük müşavirleri veya danışmanlık firmalarından profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Bu, hata riskini azaltacak ve süreci hızlandıracaktır.

Mısır ACID uygulaması, küresel ticarette dijitalleşmenin ve önceden bilgi akışının artan önemini yansıtmaktadır. Bu sisteme uyum sağlamak, Mısır pazarına erişimin anahtarı olmanın yanı sıra, işletmelerin uluslararası ticaret operasyonlarında daha verimli ve güvenli hale gelmelerine de katkı sağlayacaktır.