1. Giriş: Neden Rus sermayesi Türkiye’ye akıyor?

Türkiye, coğrafi konumu, stratejik enerji iş birlikleri, batı tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve kamusal regülasyonlar açısından sahip olduğu esneklikle, Rus sermayesi için cazip bir yönelim noktası hâline geldi. 2022'nin Şubat ayında başlayan Ukrayna Savaşı, batılı sermaye için riskli finansal bağlantılar doğururken, Türkiye söz konusu finansal akışlar için “köprü” rolü üstlendi. Bu nedenle son yıllarda hem ticari ilişkiler, hem şirket kuruluşları hem de bireysel konut alımları açısından Rus sermayesinin Türkiye’ye yönelimi katlanarak arttı ReutersEvrensel.

2. İstatistiklerle Rus sermayesinin yükselen trafiği

a) Şirket kuruluşları

• TOBB verilerine göre 2021'de yalnızca 177 Rus sermayeli şirket kurulmuşken, 2022'de bu rakam 1 363 firmaya yükseldi – bu, yaklaşık 8 kat artış anlamına geliyor Sputnik Türkiyehaberrus.ru.

• Ocak–Ağustos 2022 döneminde, Rus sermayeli 729 yeni şirket kuruldu; 2021’in tamamında bu sayı 177 idi EvrenselSputnik Türkiye.

• 2022 yıllık verilere göre toplam yabancı kaynaklı şirket sayısı 86 560, bunun 14 090’ı yabancı sermayeli. Bu içinde Rusya ikinci en büyük paya sahip ülke (729 adetle) EvrenselHaber Global.

b) Coğrafi dağılım

• İstanbul, Rus sermayeli şirket kurulumlarında başı çekiyor: 515 firma – toplam sermaye: 127,3 milyon TL EvrenselHaber Global.

• Antalya’da 148, sermayesi 114,6 milyon TL lik Rus firması kurulmuş EvrenselHaber Global.

• Diğer önemli merkezler: Mersin (18 şirket), Ankara (15), İzmir (8), Aydın, Kocaeli, Konya gibi iller de bir miktar pay almış Haber Global.

c) Sektörel dağılım

d) Hukuki statü

2022'de kurulan 729 firmadan 136’sı anonim şirket, 593’ü de ltd. şirket statüsünde. Bu, Rus yatırımcıların küçük ve orta ölçekli firmalara yöneldiğini gösteriyor EvrenselHaber Global.

3. Büyük ölçekli Rus yatırımcılar ve onlarca milyar dolarlık projeler

a) Rosatom – Akkuyu Nükleer Santrali

• 2013’ten itibaren site hazırlığı süreci başladı. Şu anda inşaat devam ediyor; proje toplam 24–25 milyar dolar seviyesinde Vikipedimondaq.com.

• Santralin faaliyete geçmesiyle Türkiye’nin yıllık elektrik ihtiyacının yüzde 10’u Rus teknoloji ve finans temeliyle karşılanacak ReutersVikipedi.

b) Lukoil – Akpet & Petrol İstasyonları

• Rus petrol devi Lukoil, 2008’de Akpet’i satın aldı (~555 milyon $ maliyetle) Russian OligarchsTurkish Democracy Project.

• Türkiye genelinde ~600 istasyonla pazar payı %5 civarında Russian OligarchsTurkish Democracy Project.

c) Gazprom – Bosphorus Gaz Corporation

• 2004’te eski Gazprom iştiraki Securing Energy for Europe şirketi, Bosphorus Gaz’a ortak oldu. 2009'da payı %51'e, 2010'da ise %71'e yükseldi. 2018’de Gazprom bu payı Şen Grubu'na devretti Vikipedi.

d) Alfa Group – Finans ve Telekom

• Mikhail Fridman’ın Alfa Group’u, 2005’ten bu yana Turkcell’e 3 milyar dolarlık kredi sağladı; LetterOne (Fridman’a bağlı fon) Turkcell’in %19,8 hissesine sahip Turkish Democracy Projectmondaq.com.

e) Nornickel – Sergey Potanin

• Vladmir Potanin’in Nornickel’i, Türkiye’de 2021’den itibaren enerji, sigorta, medya ve tarım alanlarında yatırım yapıyor. Winter Capital Partners çatısı altında Getir’e 35 milyon $ yatırım yapıldı Turkish Democracy ProjectProperty Turkey.

f) Novolipetsk Steel – Vladimir Lisin

• Lisin’in şirketi, Türkiye’ye 2017’de ofis açtı. Rusya’dan yapılan çelik ihracatının %20’si Türkiye’ye gidiyor. 2015 yılında Türkiye, Rus çelik ihracatında ilk sıraya yerleşti Turkish Democracy Projectmondaq.com.

g) Severstal / TUI Group – Alexey Mordashov

• Mordashov’un TUI Grubu, Antalya, Marmaris, Bodrum, Alanya merkezli lüks otellere sahip. Rus yatırımcı, turizm altyapısında rol almış durumda Turkish Democracy ProjectProperty Turkey.

h) Stroytransgaz – İnşaat ve Enerji Projeleri

• Boru hattı, gaz depolama vb. altyapı projelerinde aktif. Türkiye dahil çok sayıda ülkede çalışıyor Vikipedi.

4. Sebepler: Rus sermayesinin Türkiye’ye yönelme motivasyonları

1. Yaptırımlardan kaçış: Batılı finans sisteminden izolasyon dayatılan Rus oligarklardan çoğu, Türkiye üzerinden finansman, ticaret, emlak kullanımlarını sürdürüyor. Akkuyu projesi gibi büyük finans transferleri ABD bankaları aracılığıyla gerçekleştirilmiş, ancak ABD hükümeti bazı durumlarda bunu durdurmamış Wall Street JournalReuters.

2. Enerji jeopolitiği: Türkiye, Rus enerjisinin transit ve nihai pazarı haline geldi. 2022'de Rus petrol ithalatı %70 seviyesine ulaştı. Gazda ise Türkiye’nin yaklaşık %42’si Rus kaynaklı geldi ReutersProperty Turkey.

3. Konut talebi: 2022’de yabancılara satılan konutların 16 312’si Rus vatandaşlara satıldı; Rusların göçü ve emlak yatırımları yoğunlaştı haberrus.ruSputnik Türkiye.

4. Türkiye'nin tarafsızlık stratejisi: Türkiye, Ukrayna Savaşı sonrası Rusya’ya yaptırım uygulamamış; Moskova’yla ilişkilerini derinleştirmiştir. Bu tutum yatırımcılar için güven unsuru oluşturdu eurasianprojects.comReuters.

5. Girişimcilerin taşınması: Rus bireylerin, özellikle İstanbul ve Antalya’ya göç dalgasıyla beraber girişimcilik faaliyetleri hızlandı. Ancak bazı göçmenler, ekonomik ve hukuki zorluklar nedeniyle Türkiye’den başka ülkelere göç ediyor ReutersHaber Global.

5. Fırsatlar ve riskler

Fırsatlar

• Ekonomi ve istihdam: 13 milyar dolar civarında Rus doğrudan yatırım, birçok sektörde istihdama katkı sağladı EkonomimProperty Turkey.

• Enerji altyapısı: Akkuyu santrali, enerji arz güvenliği ve teknolojik yetkinlik açısından stratejik önem taşıyor.

• Gelişen sektörler: Yenilenebilir enerji, turizm, bilişim, lojistik gibi alanlarda yatırım potansiyeli artıyor.

Riskler

• Batı yaptırımları: Türkiye’nin Rus ekonomisiyle derinleşmesi, NATO üyeliği, AB’ye uyum ve ABD ilişkilerini zayıflatabilir. AB, 2027’ye kadar Rus gazı yasaklama planı önerdi Reuters.

• Enerji bağımlılığı: Rus petrol, doğalgaz ve nükleer enerji gibi alanlarda aşırı bağımlılık, dış baskılara açık hale getiriyor.

• Finansal manipülasyonlar: Hükümet ve bürokratlar üzerinden yurtdışı finansman düzenlemeleri, şeffaflık eksikliği risk oluşturuyor Wall Street Journal.

• Demografik ve sosyal sorunlar: Yabancı girişimciler ve göçmenler entegrasyon, dil, banka erişimi ve yaşam maliyeti gibi sorunlarla karşılaşıyorlar. Bazıları Türkiye’den başka yönelimlere geçti Reuters.

6. Geleceğe bakış: 2025-2026 için öngörüler

• Akkuyu’nun işletmeye alınması, Türkiye’nin enerji politikasında dönüm noktası olacak. Rus teknoloji ve iş gücü daha da entegre olacak.

• Rus konut talebi, Türkiye’deki gayrimenkul piyasasının yönünü etkilemeye devam edecek. Hukuki alt yapı netleşmedikçe göç dalgaları azalmayabilir.

• Batı baskısı, Türkiye'nin Rusya ile ilişkilerini dengelemeye zorlayabilir. Enerjide çeşitlilik ve alternatif tedarik yolları her zamankinden önemli olacak.

• Girişimcilik ve teknoloji, bilişim, lojistik ve imalatta yeni Türk-Rus iş birliklerine zemin hazırlayacak.

• Dikkat edilmesi gereken alanlar: Finansal şeffaflık, regülasyon uyumu ve uluslararası yaptırım düzenlemeleri.

7. Özet ve sonuç

Türkiye’de Rus sermayeli firmaların sayısı, 2021’den 2022’ye neredeyse 8 kat artarak 1 363’e ulaştı. İstanbul ve Antalya merkezli girişimler başta olmak üzere, toptan ticaret, bilişim, imalat, enerji, inşaat, lojistik ve gayrimenkul gibi sektörlerde yoğunluğa sahip. Aynı zamanda büyük ölçekli enerji, finans, telekomünikasyon ve altyapı projelerinde Rusya'nın devlet şirketleri ve oligarkları belirleyici rol oynuyor.

Bu sermaye akışı, Türkiye'ye ekonomik büyüme, yatırım ve enerji güvenliği sağlarken, batılı ilişkiler, enerji bağımlılığı, finansal şeffaflık gibi önemli stratejik riskleri beraberinde getiriyor. 2025 itibarıyla, Türkiye'nin bu dengeleri doğru yönetmesi hem iç hem dış politikada belirleyici olacak, özellikle Avrupa Birliği ve NATO ilişkileri açısından Türkiye için kritik olacaktır.
kaynak:chatgpt