Çek Cumhuriyeti Sanayi Ürünleri İhracatı
Çek Cumhuriyeti Sanayi Ürünleri İhracatı
Altın Mücevherat
Çek Cumhuriyeti mücevher pazarı 142 milyon Euro ile orta büyüklükte bir pazardır. Son beş yılda pazar ortalama %3 oranında büyümüştür. Pazarda kıymetli mücevheratın payı % 67’dir. Kişi başı mücevherat harcaması yaklaşık 14 Euro’dur. AB ortalamasının (AB ortalaması 47 Euro) çok altındadır. Pazarda ağırlıklı olarak 14 karat altın mücevherat satılmaktadır. Pazar payı % 95’tir. 18 karatlık altım mücevheratın payı %3, yüksek karatlık (22-24) altın parçaların payı %2’dir. Ülkede 2000 üzerinde küçük firma tarafından, ağırlıklı olarak altın, gümüş mücevher ve imitasyon takılar üretilmektedir. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatı 2011 yılı itibariyle 150 milyon dolardır. Ülkenin ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık % 37 oranında artmıştır. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatında ilk sırada altın mücevheratın da içinde bulunduğu 711319- diğer kıymetli metal ile kaplı mücevherler bulunmaktadır. Bu ürün grubunda Çek Cumhuriyeti’nin ithalatı 2011 yılı için, 79 milyon dolardır.
Türkiye’nin bu ülkeye yönelik toplam mücevher ihracatı ise 2011 yılında 16 milyon dolar olmuştur. İhracatımız 2011 yılın göre % 23 oranında artmıştır. Çek Cumhuriyeti’ne gerçekleştirdiğimiz mücevher ihracatında ilk sırada altın mücevherat bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti’ne yönelik mücevher ihracatımızın % 92’sini altın mücevherat oluşturmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatında ise % 11’lik pay ile ülkemiz 4. sırada yer almaktadır. Pazardaki en önemli rakiplerimiz ise; Almanya, İtalya, Almanya ve Çin’dir. Almanya’nın pazar payı % 21’dir. Düşük fiyatlı ürünlerde Çin başta olmak üzere Asya ülkeleri önemli bir rakiptir. Bu nedenle firmalarımızın orta ve üst düzey gelir grubuna yönelmelerinde fayda görülmektedir. Çek Cumhuriyeti mücevherat pazarı oldukça parçalanmış ve daha çok küçük işletmelerin hakim olduğu bir pazardır. Aynı zamanda pazar, içinde mücevherat zincir mağazalarının da bulunduğu uluslararası perakende zincirin hakimiyetindedir. Ayrıca pazarda imitasyon ve aynı zamanda değerli mücevheratların satıldığı pek çok ve oldukça gelişmiş büyük mağaza ve hipermarketler bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin dış ticaret yapmak için ilgili branşa özel dış ticaret şirketlerinin kullanılması mecburiyeti eski rejimle birlikte ortadan kalkmış ve perakende sektörünün neredeyse tamamı özelleştirilmiş durumdadır. Bu nedenle toptancıların, dağıtıcıların ve ithalatçıların sayısı son yıllar içinde artmış bulunmaktadır. Bu türden iş yapan firmaların tamamının Çek pazarını daha iyi tanıma avantajları bulunmaktadır. Bu nedenle Çek Cumhuriyeti pazarına ilk defa girecek firmalar için öncelikle yerel pazarı iyi tanıyan firmalarla çalışmalarında fayda görülmektedir. Çek tüketicisi, gelir düzeyine bağlı olarak fiyat konusunda oldukça seçicidir. Hane halkı gelirlerinin artmasına bağlı olarak nihai tüketim harcamalarının artması ile yeni ve farklı ürünlerin piyasada tutulabilmesine imkan vermektedir. Tüketicilerin geneli açısından markalı ürünlere ve/veya bu tür ürünleri pazarlayan satış noktalarına kayma söz konusudur. Ancak çok hızlı artışlar beklemenin yerinde olmayacağı düşünülmektedir. Çek tüketiciler, altın mücevheratta kaliteli ve uzun süre kullanabilecekleri mücevherleri tercih etmektedirler. Mücevherin malzemesi, işçiliği ve tasarımı hakkında da oldukça bilgilidirler. Çeklerin alım güçlerinin son yıllarda artmış olması pazarı olumlu yönde etkilemektedir. Tüketiciler daha kaliteli ve özgün tasarıma sahip ürünlere yönelmeye başlamışlardır. Çek Cumhuriyeti’nde çalışan kadın sayısının artmakta olması mücevher pazarını da olumlu yönde etkilemektedir. Pazarda çalışan kadın en önemli segmenttir. Küresel krizin etkilerinin azalmasıyla, ülkedeki çalışan kadının alım gücündeki olumlu gelişmeler mücevherata yönelik talebi artırması beklenmektedir. Ülkenin önemli bir turizm merkezi olması ve özellikle Rus turistler ve yerli tüketiciler tarafından önümüzdeki süreçte pırlanta ve elmaslarla veya renkli değerli taşlarla kombine edilmiş mücevherata talebin artması beklenmektedir. Küreselleşmenin etkisiyle özgün tasarımlı daha ilginç mücevhere yönelik talebin de artacağı, gençler ve erkekler için yeni pazar bölümleri oluşacağı tahmin edilmektedir. Önümüzdeki dönemde kendi tasarım ve markalarını gittikçe daha da geliştiren mücevher firmalarımız açısından Çek Cumhuriyeti pazarının önemli bir potansiyel taşıdığı düşünülmektedir. Düşük fiyat rekabetinden etkilenmemek için pazara yeni, yaratıcı ve kaliteli ürünler sunmak önem kazanmaktadır. Pazarda yer almak ve başarılı olmak isteyen firmalarımız özellikle pazarı, potansiyel müşterileri ve rakiplerini iyi tanımaları ve yukarda belirttiğimiz eğilimleri de dikkate alarak bir pazarlama stratejisi belirlemeleri gerekmektedir. Bu bağlamda pazardaki özellikle çalışan kadın ve genç sayısındaki artışın yaratacağı fırsatları değerlendirebilmek için pazarlama ile marka tanıtımına yönelik faaliyetlere ağırlık vermeleri ve farklı tasarımlar sunmaları pazarda başarıyı artıracaktır. Altın Mücevherat
Çek Cumhuriyeti mücevher pazarı 142 milyon Euro ile orta büyüklükte bir pazardır. Son beş yılda pazar ortalama %3 oranında büyümüştür. Pazarda kıymetli mücevheratın payı % 67’dir. Kişi başı mücevherat harcaması yaklaşık 14 Euro’dur. AB ortalamasının (AB ortalaması 47 Euro) çok altındadır. Pazarda ağırlıklı olarak 14 karat altın mücevherat satılmaktadır. Pazar payı % 95’tir. 18 karatlık altım mücevheratın payı %3, yüksek karatlık (22-24) altın parçaların payı %2’dir. Ülkede 2000 üzerinde küçük firma tarafından, ağırlıklı olarak altın, gümüş mücevher ve imitasyon takılar üretilmektedir. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatı 2011 yılı itibariyle 150 milyon dolardır. Ülkenin ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık % 37 oranında artmıştır. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatında ilk sırada altın mücevheratın da içinde bulunduğu 711319- diğer kıymetli metal ile kaplı mücevherler bulunmaktadır. Bu ürün grubunda Çek Cumhuriyeti’nin ithalatı 2011 yılı için, 79 milyon dolardır. Türkiye’nin bu ülkeye yönelik toplam mücevher ihracatı ise 2011 yılında 16 milyon dolar olmuştur. İhracatımız 2011 yılın göre % 23 oranında artmıştır. Çek Cumhuriyeti’ne gerçekleştirdiğimiz mücevher ihracatında ilk sırada altın mücevherat bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti’ne yönelik mücevher ihracatımızın % 92’sini altın mücevherat oluşturmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin mücevherat ithalatında ise % 11’lik pay ile ülkemiz 4. sırada yer almaktadır. Pazardaki en önemli rakiplerimiz ise; Almanya, İtalya, Almanya ve Çin’dir. Almanya’nın pazar payı % 21’dir. Düşük fiyatlı ürünlerde Çin başta olmak üzere Asya ülkeleri önemli bir rakiptir. Bu nedenle firmalarımızın orta ve üst düzey gelir grubuna yönelmelerinde fayda görülmektedir. Çek Cumhuriyeti mücevherat pazarı oldukça parçalanmış ve daha çok küçük işletmelerin hakim olduğu bir pazardır. Aynı zamanda pazar, içinde mücevherat zincir mağazalarının da bulunduğu uluslararası perakende zincirin hakimiyetindedir. Ayrıca pazarda imitasyon ve aynı zamanda değerli mücevheratların satıldığı pek çok ve oldukça gelişmiş büyük mağaza ve hipermarketler bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin dış ticaret yapmak için ilgili branşa özel dış ticaret şirketlerinin kullanılması mecburiyeti eski rejimle birlikte ortadan kalkmış ve perakende sektörünün neredeyse tamamı özelleştirilmiş durumdadır. Bu nedenle toptancıların, dağıtıcıların ve ithalatçıların sayısı son yıllar içinde artmış bulunmaktadır. Bu türden iş yapan firmaların tamamının Çek pazarını daha iyi tanıma avantajları bulunmaktadır. Bu nedenle Çek Cumhuriyeti pazarına ilk defa girecek firmalar için öncelikle yerel pazarı iyi tanıyan firmalarla çalışmalarında fayda görülmektedir. Çek tüketicisi, gelir düzeyine bağlı olarak fiyat konusunda oldukça seçicidir. Hane halkı gelirlerinin artmasına bağlı olarak nihai tüketim harcamalarının artması ile yeni ve farklı ürünlerin piyasada tutulabilmesine imkan vermektedir. Tüketicilerin geneli açısından markalı ürünlere ve/veya bu tür ürünleri pazarlayan satış noktalarına kayma söz konusudur. Ancak çok hızlı artışlar beklemenin yerinde olmayacağı düşünülmektedir. Çek tüketiciler, altın mücevheratta kaliteli ve uzun süre kullanabilecekleri mücevherleri tercih etmektedirler. Mücevherin malzemesi, işçiliği ve tasarımı hakkında da oldukça bilgilidirler. Çeklerin alım güçlerinin son yıllarda artmış olması pazarı olumlu yönde etkilemektedir. Tüketiciler daha kaliteli ve özgün tasarıma sahip ürünlere yönelmeye başlamışlardır. Çek Cumhuriyeti’nde çalışan kadın sayısının artmakta olması mücevher pazarını da olumlu yönde etkilemektedir. Pazarda çalışan kadın en önemli segmenttir. Küresel krizin etkilerinin azalmasıyla, ülkedeki çalışan kadının alım gücündeki olumlu gelişmeler mücevherata yönelik talebi artırması beklenmektedir. Ülkenin önemli bir turizm merkezi olması ve özellikle Rus turistler ve yerli tüketiciler tarafından önümüzdeki süreçte pırlanta ve elmaslarla veya renkli değerli taşlarla kombine edilmiş mücevherata talebin artması beklenmektedir. Küreselleşmenin etkisiyle özgün tasarımlı daha ilginç mücevhere yönelik talebin de artacağı, gençler ve erkekler için yeni pazar bölümleri oluşacağı tahmin edilmektedir. Önümüzdeki dönemde kendi tasarım ve markalarını gittikçe daha da geliştiren mücevher firmalarımız açısından Çek Cumhuriyeti pazarının önemli bir potansiyel taşıdığı düşünülmektedir. Düşük fiyat rekabetinden etkilenmemek için pazara yeni, yaratıcı ve kaliteli ürünler sunmak önem kazanmaktadır. Pazarda yer almak ve başarılı olmak isteyen firmalarımız özellikle pazarı, potansiyel müşterileri ve rakiplerini iyi tanımaları ve yukarda belirttiğimiz eğilimleri de dikkate alarak bir pazarlama stratejisi belirlemeleri gerekmektedir. Bu bağlamda pazardaki özellikle çalışan kadın ve genç sayısındaki artışın yaratacağı fırsatları değerlendirebilmek için pazarlama ile marka tanıtımına yönelik faaliyetlere ağırlık vermeleri ve farklı tasarımlar sunmaları pazarda başarıyı artıracaktır. Ambalaj Malzemeleri
Çek ambalaj sanayinde üretim yapan birçok yerli firmanın yanı sıra uluslararası faaliyet gösteren firmalar da bulunmaktadır. Bunların başlıcaları; Alpla, RPC Bebo CR, Adpack Group, Impress, Tecnocap, Rexam Beverage Can, Al Invest Bridlicna, OTK Group, Al Pergamenka-Praha, Avirunion, Vetropack Moravia Glass, Sklarny Moravia, Tetra Pak Ceska, Elopak Trading, Huhtamaki Ceska, Model Obaly, Papirny Bela, Grafobal, Actipack CZ, Obaly Zalesi ve Brisk Vd’dir.
Çek Cumhuriyeti toplam ambalaj ürünleri ithalatı 2011 yılında 3.4 milyar dolar olmuştur ve 2010yılına göre ithalatı %25 oranında artmıştır. Ambalaj ürünleri ithalatının % 54’ünü plastik ambalajlar, % 35’ini kağıt-karton ambalajlar, %5’ini metal ambalajlar, % 4’ünü ahşap ambalajlar ve %2’sini cam ambalajlar oluşturmaktadır.
Çek Cumhuriyeti’nin 3920 GTİP grubunda bulunan plastikten levhalar, filmler ve folyoların ithalatı 2011 yılında 731 milyon dolar olmuştur. 2010 yılına göre ithalat % 32 oranında artmıştır. İthalatın %33’ünü polietilenden olan levhalar, filmler ve folyolar; %23’ünü polipropilenden olan levhalar, filmler ve folyolar; %9’unu stiren polimerlerinden olan levhalar, filmler ve folyolar; %6’sini polivinil butiralden olan levhalar, filmler ve folyolar oluşturmaktadır. İthalatın yaklaşık % 70’i AB ülkelerinden yapılmaktadır. Diğer önemli tedarikçi ülkeler Japonya ve Çin’dir. Türkiye tedarikçi ülkeler arasında 16. sıradadır ve pazardaki payı yaklaşık %1’dir. 2011 yılında Çek Cumhuriyeti’ne olan plastikten levhalar, filmler ve folyolar ihracatımız 7 milyon dolar olmuştur ve son beş yılda % 82 oranında artış göstermiştir.
Çek Cumhuriyeti’nin 3921 GTİP grubunda bulunan diğer plastikten levhalar, filmler ve folyolar ithalatı 2011 yılında 539 milyon dolar olmuştur. 2010 yılına göre ithalat yaklaşık %25 oranında artmıştır. İthalatın yaklaşık % 31’i Almanya’dan yapılmaktadır. Diğer önemli tedarikçi ülkeler diğer AB ülkeleridir. Türkiye’den yapılan ithalat 2011 yılında yaklaşık 3 milyon dolar olmuştur. Fenolik ve amino reçinelerden, sertleştirilmiş proteinlerden, stiren polimerlerinden, vinil polimerlerinden ve poliüretandan olan diğer plastikten filmler ve folyolar Türkiye’den ithal edilen başlıca ürünlerdir.Demir Çelik
Yassı Mamuller
Çek Cumhuriyeti önemli sayılabilecek demir çelik sanayine sahiptir. Çek Cumhuriyeti’nin yıllık ham çelik üretimi yaklaşık 6.5 milyon tondur. Sıcak haddelenmiş uzun ürün üretimi 5 milyon ton, sıcak hadde yassı mamul üretimi 2 milyon tondur. Yıllık inşaat demiri üretimi 379 bin tondur. Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılı demir çelik mamul ve yarı mamul ithalatı yaklaşık 7 milyar dolar, ihracatı ise 5 milyar dolardır. Çek Cumhuriyeti’nin görünür ham çelik tüketimi 8 milyon ton, mamul çelik tüketimi 7 milyon tondur. Ülkede kişi başına düşen ham çelik tüketimi 744 kg, mamul çelik tüketimi 640 kg.dır.
Çek Cumhuriyeti 2011 yılında yaklaşık 3 milyar dolar değerindeki paslanmaz çelikten yassı mamul ithalatının yarıdan çoğunu AB ülkelerinden gerçekleştirmiştir. Başlıca tedarikçiler Slovakya, Almanya, Polonya, Avusturya ve Belçika’dır. Türkiye’nin ihracatı ise yaklaşık 2 milyon dolardır. Çek Cumhuriyeti’nin son beş yılda paslanmaz çelikten yassı mamul ithalatı yaklaşık yıllık %24 oranında artmıştır.
Türkiye’de demir çelik yassı mamul üretimi de henüz iç talebi karşılayamamaktadır. Türkiye ithal ettiği paslanmaz yassı mamullerin bir kısmını ihraç etmektedir. Ancak son yıllarda Türk demir çelik sanayinde yassı mamul üretimine dönük yeni yatırımlar yapılmaya başlanmıştır. Yaklaşık 4 milyon ton/yıl yassı mamul üretim kapasitesine sahip İsdemir’in üretime geçmesiyle Türkiye’nin toplam yassı mamul üretim kapasitesi 11 milyon tonun üzerine çıkması beklenmektedir. Önümüzdeki yıllarda yassı mamul üretiminin iç talebin büyük bir kısmını karşılaması ve Türkiye’nin yassı mamul ihracat potansiyelinin artması beklenmektedir.
Çek Cumhuriyeti’nde gerek demir-çelik sektörü, gerekse oto ana ve yan sanayi imalat gibi söz konusu ürünleri yoğun olarak kullanan sektörlerde global kriz sonrasında yaşanan üretim kaybı, ihracatımızı olumsuz etkilemiş olup, kısa süre içerisinde ülkeye olan ihracatımızda önemli bir toparlanma beklenmemektedir.
Muslukçu, Borucu Eşyası
Çek Cumhuriyeti boru, kazan, tank, depo ve diğer benzeri cihazlar için musluk, valf ve benzeri cihaz
ithalatı 2011 yılında 978 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Son beş yılda yıllık % 17’nin üzerinde artış gösterten ithalat, 2011 yılında bir önceki yıla göre % 28 oranında artmıştır. Çek Cumhuriyeti ithalatı içerisinde en yüksek payı müteahhitlik sektörüne bağlı olarak inşaatlarda ve sıhhi tesisatlarda kullanılan diğer muslukçu eşyası ile bunların aksam ve parçaları oluşturmaktadır. İthalatını % 70’inden fazlasını AB ülkelerinden gerçekleştirmektedir.
Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne gerçekleştirdiği sektör ihracatı 1 milyon dolardır. Türkiye’nin 2010 yılına göre ihracatı %10 oranında azalmıştır.Elektrikli Makineler ve Kablolar
Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılında 2.3 milyar dolar izoleli kablo ve tel ithalatı gerçekleştirmiştir. Çek Cumhuriyeti toplam kablo ve tel ithalatı içerisinde en çok taşıtlarda kullanılan kablo bağlantı takımları (517 milyon dolar) ve 80 V.’u geçmeyen elektrik iletkenleri (467) ithalatı gerçekleştirmektedir.
Çek Cumhuriyeti’nin kablo ve tel ithalatında en büyük tedarikçileri Almanya, Romanya, Polonya, Slovakya ve Avusturya’dır. Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne ihracatı 2011 yılında yaklaşık 11 milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne yapmış olduğu kablo ve tel ihracatı 2010 yılına göre % 2 oranında artmıştır. Türkiye, Çek Cumhuriyeti’nin en çok kablo ve tel ithal ettiği ülke sıralamasında 19. sırada yer almıştır.Elektronik
Televizyon Alıcıları
Çek Cumhuriyeti’nin televizyon alıcıları, video monitör ve projektörler ithalatı 2011 yılında 1.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Çek Cumhuriyeti’nin televizyon alıcıları, monitörler, projektörleri ürün grubunda ithalat yaptığı başlıca ülkeler sırasıyla şunlardır: Hollanda, Çin, Slovakya, Polonya ve Almanya’dır.
Alt ürün gruplarına göre ithal edilen başlıca ürünler şunlardır:
-Otomatik bilgi işlem makinelerinde kullanılan monitörler (GTİP: 852851): 473 milyon $
-Renkli televizyon alıcıları (GTİP: 852872): 379 milyon $
-Televizyon alıcı cihazları (herhangi bir ekranla birleştirilmeyenler) (GTİP: 852871): 345 milyon $
-CRT’li olmayanlar) (GTİP: 852859): 50 milyon $
Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne televizyon alıcıları, video monitör ve projektörler ihracatı 2011 yılında bir önceki yıla göre %22 oranında artarak 22 milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne söz konusu grupta ihraç etmiş olduğu en önemli ürün renkli televizyon alıcılarıdır.Ev Tekstili
Yatak Çarşafları, Masa Örtüleri, Tuvalet ve Mutfak Bezleri
Çek Cumhuriyeti’nin toplam ev tekstili ürünleri talebi 40 milyon Euro civarındadır. Toplam talebin %51’ini
yatak çarşafları, %29’unu battaniyeler, % 14’ünü banyo ve mutfak tekstil ürünleri, %6’sını masa örtüleri ve peçeteler oluşturmaktadır.
Çek Cumhuriyeti’nin ev tekstili ithalatı 2011 yılında % 16 artarak 134 milyon dolar olmuştur. Yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezlerinin ithalatı 79 milyon dolar olmuştur. Bu ürün grubunun tedarikinde Türkiye 11 milyon dolar %5 pay ile 3. sırada yer almaktadır. Diğer önemli tedarikçiler Almanya, Slovakya, Polonya ve Avusturya’dır.Hazır Giyim
Çek Cumhuriyeti hazır giyim üretimi 1.7 milyon Euro civarındadır. Toplam hazır giyim tüketimi ise 2.8 milyon Euro olmuştur. Pazar, son beş yılda yıllık ortalama %6 oranında büyümüştür. Son yıllarda tüketimdeki düşüşün 2011 yılında da devam etmesi beklenmektedir.
Son yıllarda başta Avrupa firmaları olmak üzere birçok yabancı firma pazara girmiştir. Çek Cumhuriyeti pazarında faaliyet gösteren başlıca firmalar ve toplam satışlardaki payları: C&A Mode KG (%3.8), Hennes & Mauritz (H&M) (%2.9), New Yorker (%2.9), Takko Fashion (%2.2), Kenvelo (%1.4) KiK Textilen (%1.4), Zara (%1.2) ve Odevni podnik as Prostejov (%1)’dur. Kenvole ülkenin en önemli yerli firmasıdır. Çek Cumhuriyeti’nde 62 ve tüm Avrupa’da 258 mağazası bulunmaktadır.
Pazardaki başlıca markalar ve toplam satışlardaki payları: C&A (%3,8), H&M (%3.8), New Yorker (%2.8), Takko (%2.2), Kenvelo (%1.4), KiK (%1.3), Zara (%1.2), OP Prostejov (%1)’dur. Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılı hazır giyim ithalatı yaklaşık 2 milyar dolar olmuştur. Başlıca tedarikçi ülkeler Çin, Almanya, Slovakya, Polonya ve Türkiye olmuştur.
İthalatın 1 milyar dolarlık kısmı örülmemiş giyim eşyasında (GTİP:62), 958 milyon dolarlık kısmı ise örme giyim eşyasından (GTİP:61) olmuştur. 2011 yılı ithalatı, bir önceki yıla göre yaklaşık %18 oranında artmıştır.
Çek Cumhuriyeti’nin hazır giyim ithalatında başlıca alt-ürün grupları şunlardır:
-Erkekler ve erkek çocuklar için takım elbiseler, ceketler, GTİP 6203: 297 milyon dolar
-Kadınlar, kız çocuklar için takımlar, ceketler, GTİP 6204: 256 milyon dolar
-Tişörtler, fanilalar, atletler, GTİP 6109: 245 milyon dolar
-Kazak süveter, hırka (örme), GTİP 6110: 221 milyon dolar
-Kadınlar ve kız çocuklar için mantolar, kabanlar, GTİP 6202: 105 milyon dolar Ülkemizin Çek Cumhuriyetine hazır giyim ihracatı 2011 yılında, bir önceki yıla göre %41 azalarak, 127 milyon dolar olmuştur. İhracatta başta gelen ürünler şunlardır:
-Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs., GTİP 6203: 61 milyon dolar
-Kadınlar, kız çocuklar için takımlar, ceketler, GTİP 6204: 37 milyon dolar
-Tişörtler, fanilalar, atletler, GTİP 6109: 9 milyon dolar
-Erkekler ve erkek çocuklar için gömlekler, GTİP 6205: 3 milyon dolar
-Kazak süveter, hırka (örme), GTİP 6110: 2 milyon dolarİlaç Sanayi
Çek Cumhuriyeti’nin ilaç pazarı 1.832 milyon Euro’dur. AB’nin 18. en büyük ilaç pazarıdır. AB ilaç pazarının % 1.1’ini oluşturmaktadır. Jenerik ilaçlar, toplam ilaç pazarının % 32’sini oluşturmaktadır. İlaç satışlarının %71’i eczanelerde, % 29’u ise hastanelerde gerçekleşmektedir.Çek Cumhuriyeti’nde önemli miktarda jenerik ilaç üretilmektedir. Pazarda faaliyet gösteren başlıca firmalar: Zentiva (pazardaki en büyük firmadır), IVAX (Teva firmasına ait), Pliva Lachema, Farmax’dır. Pazarda ayrıca çok uluslu firmalarda faaliyet göstermektedir. Bunların başında Merck, Roche ve GlaxoSmithKline gelmektedir. Ülkemiz firması Eczacıbaşı’da pazarda faaliyet göstermektedir.
Çek Cumhuriyeti’nin toplam ilaç ithalatı 2011 yılında yaklaşık 4 milyar dolar olmuştur. İlaç ithalatının yaklaşık % 81’ini 3004 grubunda bulunan dozlandırılmış ve perakende hale getirilmiş ilaçlar oluşturmaktadır. Perakende hale getirilmiş ilaç ithalatının yarıdan fazlası başta Almanya, Belçika, Hollanda, Fransa olmak üzere AB ülkelerinden yapılmaktadır. Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne ilaç ihracatı 2011 yılında 2 milyon dolar olmuştur.
Ülkenin ilaç ithalatında önümüzdeki süreçte artış beklenmektedir. Beklenilen artış doğrultusunda düşük olan pazar payımızın, pazara yönelik yapılacak sektörel çalışmalarla daha da yükselmesi muhtemeldir.Kağıt ve Karton Ürünleri
Temizlik Kağıtları
Çek Cumhuriyeti’nin toplam temizlik kağıtları ithalatı 470 milyon doların üzerindedir. Temizlik kağıt ürünleri
ithalatında en büyük pay hijyenik havlu, tampon ve bebek bezlerine aittir. Bu ürünler toplam temizlik kağıtları ithalatının % 53’ünü oluşturmaktadır. Bu ürün grubu aynı zamanda Türkiye’nin dünya genelinde en çok ihraç ettiği hijyenik kağıt ürünleridir. Çek Cumhuriyeti’nin temizlik kağıtları ithalatındaki diğer önemli ürün ise tuvalet kağıtlarıdır. Temizlik kağıtları ithalatındaki payı ise % 23’tür.
Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılı temizlik kâğıtları ithalatında Polonya, Slovakya, Almanya, Hollanda ve Belçika başlıca tedarikçi ülkelerdir. Türkiye pazara olan ithalatı 2011 yılında 408 bin dolar olmuştur ve bir önceli yıla göre % 50 oranında artmıştır.
Çek tüketicilerin sağlık ürünlerine verdiği önemin artması, yoğun iş hayatı ve işgücüne katılan kadın sayısındaki artışla beraber ev ve iş ortamlarında kullanım kolaylığı sağlayan ürünlere olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu çerçevede pazarda hijyenik ürünlere olan talebin artması beklenmektedir.Medikal Ürünler ve Cihazlar
Çek Cumhuriyeti toplam sağlık harcamalarının GSMH içindeki payı %6 olmuştur. 2012 yılında % 8 olması beklenmektedir. Ülkenin medikal ürünler ve cihazlar üretimi 30 milyon Euro civarındadır. Üretim değeriyle AB ülkeleri içinde 16. sıradadır.
Ülkenin tıbbi cihaz tüketimi 240 milyon Euro’nun üzerindedir. AB pazarının toplam tüketiminin yaklaşık % 1’ini oluşturmaktadır. Toplam talebin % 51’ini tıp ve cerrahide kullanılan alet ve cihazlar, %21’ini x-ray aletleri, % 16’sını şırınga, iğne ve katheter, % 6’sını dişçilikte kullanılan cihazlar, %5’ini oftalmik aletler ve %1’ini medikal tek kullanımlık ürünler oluşturmaktadır. Çek Cumhuriyeti medikal pazarı dışa bağımlı bir pazardır. Pazar talebinin yaklaşık üçte ikisi ithalat ile karşılanmaktadır. 2011 yılında yaklaşık 2 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Pazarda Almanya, Hollanda, Avusturya, Belçika ve ABD çok etkindirler.
Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne medikal ürünler ve cihazlar ihracatı, bir önceki yıla göre %39 oranında düşerek yaklaşık 2 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Ülkemizden Çek Cumhuriyeti’ne tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan alet ve cihazlar; suni solunum, solunum terapi, mekanoterapi ve masaj cihazları; tek kullanımlık pamuk ve sargılar; ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar ve işitme cihazı ihracatı gerçekleştirilmiştir. Son yıllarda Çek Cumhuriyeti ekonomisindeki büyüme eğiliminin devam etmesiyle GSMH içerisinde sağlık harcamalarının da artacağı beklentisi bulunmaktadır. Ayrıca ülkenin sağlık sistemindeki modernizasyon çalışmaları ve yaşlanan nüfusunun sağlık harcamalarını artırması ürünlere olan talebin artmasına neden olması beklenmektedir.Mobilya
Çek Cumhuriyeti mobilya sanayinde 4000 üzerinde firma faaliyet göstermektedir. Bunların büyük çoğunluğu 10 kişiye kadar işçi istihdam etmektedir. 10 kişinin üzerinde istihdamı olan firmaların sayısı ise 500 kadardır. Çek mobilya sektörü AB’nin 13. en büyük üreticisidir. Mobilya sanayi üretimi 1 milyar Euro’nun üzerindedir. Çek Cumhuriyeti bükme ağaç mobilyasında (bentwood furniture) ve son zamanlarda da mutfak mobilyasında önemli bir üne sahiptir. Çek Cumhuriyeti’nde üretilen başlıca mobilyalar: mobilya parçaları (%32), diğer mobilyalar (%26), yatak odası mobilyaları (%13), mutfak mobilyaları (%13), yemek ve oturma odası mobilyaları (%6), rattan mobilya (%5), döşemesiz oturma grupları (%4)dır.
Son yıllarda pazarda perakende mobilya satış noktalarının sayısı hızlı bir şekilde artış göstermiştir. Pazarda 2000’den fazla satış noktası bulunmaktadır. Europa Möbel, IKEA, OBI, BauMax, Asko, Jysk ve Kika en popüler olan perakende satış noktalarıdır. Pazardaki mobilya satış noktalarının artışının devam etmesi beklenmektedir. Ancak ekonomik krizin mobilya sektörünü de etkilemesi kaçınılmaz olup, piyasanın 2010'da daralacağı öngörülmektedir.
Çek tüketicisi özellikle ürünün nerden yapıldığına ve gerçek değerinin ne olduğuna çok büyük önem vermektedir. Ayrıca esneklik, yeni ve moda tasarım mobilyada aranan unsurlar olarak öne plana çıkmaktadır. Bu tasarımların yüksek kalite ve makul fiyatlarla kombine edilmesi halinde, ürünlerin pazarlanma şansını artıracaktır.
Bunların yanı sıra, gerek satış öncesi, gerekse satış sonrası sağlanan hizmetler de büyük önem kazanmaktadır. Satış öncesi sağlanan hizmetlerin alışılagelmiş ve olağan olmasına rağmen, satış sonrası müşteri hizmetleri son yıllarda önem kazanan bir konudur. Özellikle, satış sonrası hizmetlerdeki kalite, ürünü tamir etme olanağı, kullanım talimatları, bakım talimatları sunma ve her tür sorunu çözmeye yönelik hizmetler artık bir ürünün seçiminde belirleyici rol oynamaktadır ve satışları büyük ölçüde etkilemektedir.
Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılı mobilya ithalatı yaklaşık 1 milyar dolar olmuştur. Bir önceki yıla göre ithalat % 23 oranında artmıştır. Pazardaki başlıca tedarikçi ülkeler Almanya, Polonya, Slovakya, Çin ve Romanya’dır. Türkiye’nin, Çek Cumhuriyeti mobilya ithalat ise 5 milyon dolar civarındadır ve ithalatındaki payı ise yaklaşık %1’dir.
Türkiye’deki mobilya sektörü özellikle son 10 yılda tahminlerin ötesinde bir gelişme göstermiş olup, sahip olduğu teknolojik alt yapı ve üretim imkanları ile bölgenin en önemli üreticilerinin başında gelmektedir.Müteahhitlik Hizmetleri
Çek inşaat sektörü, Çek ekonomisinin en önemli motor güçlerinden birini teşkil etmektedir. Sektörde toplam üretim son yıllarda ortalama % 9’un üzerinde artmıştır. Üretim 860.8 milyar Çek Kronuna (50.5 milyar ABD Doları) ulaşmıştır. Tamamlanan inşaat işi 536.6 milyar Çek Kronuna (31.6 milyar ABD Doları) ulaşmış olup 162.1 milyar Çek Kronu (9.5 milyar ABD Doları) yol, köprü, demiryolu, tünel vb mühendislik işleridir. İnşaat işlerinde özel sektörün payı % 55.5, kamunun payı ise % 44.5 iken, mühendislik işlerinde kamunun payı % 74.4, özel sektörün payı % 25.6 olmuştur. İnşaat sektörünce yaratılan katma değer, gayri safi katma değerin % 6.6’sına karşılık gelmekte olup yaklaşık 13 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. İnşaat sektörünün bu şekilde büyümesinde en önemli etkenlerden biri şüphesiz ulaşım sektöründe yapılan kamu yatırım harcamaları ve uluslararası sermaye ile yapılan ticaret merkezi inşaatları olmuştur. Ayrıca, yaşam standardının yükselmesine paralel olarak uygun mortgage faiz oranları konut inşaat sektörünün büyümesinde önemli rol oynamıştır. Esas itibariyle ticaret merkezleri inşaatındaki büyüme, konut inşaatlarının gerisindedir. Bununla birlikte, kayda değer orandaki yolsuzluk ve AB güvenlik normları nedeniyle inşaat maliyetlerindeki yükseklik ülkede yatırım için caydırıcı unsurlar olarak göze çarpmaktadır. Bu caydırıcı unsurlara rağmen, inşaat sektörünün GSYİH içindeki payı artarak devam edeceği ve önümüzdeki yıllarda % 8’lere çıkacağı tahmin edilmektedir. Toplam işgücünün yaklaşık % 9’unun istihdam edildiği inşaat sektöründe 20’den fazla işçi çalıştıran firma sayısı 2007 yılı sonu itibariyle 2.442’dir. Bu firmalardan sadece 7 tanesi kamu teşekkülüdür. Özel sektör firmalarından 132 tanesi yabancı sermaye kontrolü altındadır. Bu inşaat firmalarının çoğu küçük ve orta ölçekli firmalardır. 100 ve daha fazla işçi çalıştıran firmalarının sektördeki toplam firma sayısına oranı % 11.8’dir. Sadece 10 firma 1.000 kişiden fazla işçi istihdam etmektedir. Piyasa ekonomisine geçişin başladığı 1990 yılından 1994 yılına kadar devlet mülklerinin yaklaşık % 80’inin özel sektöre geçmesi, inşaat sektöründe de temel yapılanma bakımından radikal değişiklikler gerektirmiştir. Bu süreçte, büyük ölçekli devlet teşekkülü inşaat firmaları yok olurken, özel sektöre ait küçük ve ortak ölçekli birçok inşaat firması ortaya çıkmıştır. Bugün gelinen noktada, sektörde faaliyet gösteren firmaların % 85.6’sı özel, yerli firmalardır. Bununla birlikte, İsveç-Skanska CZ % 10’luk payı ile piyasa lideri konumundadır. Çoğunluk hisseleri bir Slovak-Doprastov firmasında olan Metrostav ve yine çoğunluk hisseleri Fransız Eurovia (Vinci) firmasında olan Stavby Silnic a Zeleznic (SSZ), her biri % 4’lük oranla piyasada ikinci firma konumundadırlar. Bu firmaları, Strabag, a.s. ve Geosan Group, a.s izlemektedir. Halihazırda Çek inşaat sektörü, kapasite, teknik yeterlilik ve organizasyon açısından son derece gelişmiş bir düzeydedir. Kalifiye işgücü ve makine, ekipman sıkıntısı genel olarak bulunmamaktadır. Sektörde yabancı firma faaliyetlerine kısıtlayıcı bir düzenleme bulunmamakla birlikte, kayda değer orandaki yolsuzluk ve AB güvenlik normları nedeniyle inşaat maliyetlerindeki yükseklik ülkede yatırım için caydırıcı unsurlar olarak göze çarpmaktadır.
Yürürlükte olan hukuki düzenlemeler çerçevesinde, müteahhit firmanın örneğin özel ekipman gerektirmeyen(kimyasal madde, gıda ya da ilaç depolaması yapılmayacak) yaklaşık 30 haftada tamamlanacak 1.300 m2’lik bir deponun inşaat izni için toplam 36 işlem gerekmekte ve bu işlemlerin tamamlanması yaklaşık 150 gün sürmektedir. Bu işlemler için toplam maliyet ise yaklaşık 53.000 Çek Kronu’(2.800.000 ABD Doları)dur. Çek Cumhuriyeti, işlem sayısı açısından OECD ülkeleri ortalamasının üstünde iken, işlemlerin tamamlanması için gerekli süre ve işlemlerin maliyeti açısından OECD ortalamasının altında yer almaktadır. Çek Cumhuriyeti AB ülkeleri arasında en yüksek işlem sayısına sahip ülkedir. Bunun yanı sıra, maliyet açısından en avantajlı ülkeler arasında yer almaktadır (27 ülke arasında en düşük maliyetli 3. ülke). İnşaat izni için gerekli sürede ise 150 gün ile 9. sıradadır. Çek Cumhuriyeti, inşaat izni ile ilgili sıralamada 183 ülke arasında 76. sıradadır. Sektörün son dönemde canlanmasında özel sektör projeleri kadar AB kaynaklarının da kullanıldığı kamu projelerinin de katkısı olmaktadır. Özellikle ulaştırma altyapısının iyileştirilmesi ve geliştirilmesine yönelik projeler ön plana çıkmaktadır. Ulaştırma Altyapısı
Ulaşım altyapısına yönelik inşaat faaliyetleri toplam iş hacminin ¼’ünden, kontrat bazında ise yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Karayolu, otoban, demiryolu onarımı ve bakımı, su şebekesi ve hava yolu altyapı inşaat faaliyetleri ulaşım altyapı faaliyetleri arasındadır.Halihazırda Çek Cumhuriyeti’nde demiryolu uzunluğu 9.400 km’yi bulmaktadır. Sadece mevcut standartların korunması ve demiryollarının iyileştirilmesi için 160 milyar ÇK (8 milyar ABD Doları) tutarında yatırım gerekmektedir. 12 milyar ÇK sadece mevcut sistemin bakım ve onarımı için, 150 milyar ÇK ise yeniden yatırımlar içindir. Mevcut demiryolu ağının bu haliyle korunması hiç bir modernizasyon öngörülmemesi durumunda bile gereken yatırım 6 milyar ÇK’nu bakım ve onarım, 14 milyar ÇK’nu yatırımlar için olmak üzere toplam 20 milyar ÇK’nunu bulmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nde karayolu ağı ise 325 km. duble yol, 489 km. otoyol olmak üzere 128.000 km’dir. AB Kaynaklı Projeler
Çek Cumhuriyeti’nde Bölgesel Kalkınma Programları çerçevesinde 2013 yılına kadar 21,2 milyar Euro AB kaynaklarından (ERDF, Cohesion Fund), 3,7 milyar Euro Çek bütçesinden karşılanmak üzere, toplam 24,9 milyar Euro tutarında yatırım yapılacaktır. Ulaştırma, çevre altyapısını iyileştirmeyi ve yenilemeyi, girişimcilik ve inovasyonu teşvik eden ulusal programların yanı sıra bölgesel düzeyde ve uluslararası işbirliği kapsamında programlarda bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti Bölgesel Kalkınma Programlarına hakkında ayrıntılı bilgilere http://ec.Europa.eu/regional_policy/atlas2007/czech/index_en.htm adresinden ulaşılabilmektedir. Bu çerçevede, ulaşım altyapısını geliştirme projeleri için 2013 yılına kadar 5,8 milyar Euro AB fonları (ERDF ve Cohesion Fund) kaynaklı, 1 milyar EURO milli bütçe kaynaklı olmak üzere toplam 6,8 milyar Euro’luk yatırım planlanmaktadır. Plan kapsamında, TEN-T (Trans-European Transport Networks) ağının Çek Cumhuriyeti sınırları içinde demiryolu ağının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi (% 37,9), karayollarının iyileştirme ve yeni karayolu inşası (% 27,9), TEN-T ağı dışında demiryollarının iyileştirilmesi (% 6,9), TEN-T ağı dışında 1.sınıf karayollarının iyileştirilmesi (% 18,2), Prag Metrosunun iyileştirilmesi ve geliştirilmesi(%5,7), Çoklu ve kombine kargo taşıma modellerinin desteklenmesi ve nehir taşımacığının geliştirilmesi( % 2,0), teknik yardım programları (% 1,4) için 6,8 milyar EURO’nun harcanması planlanmaktadır. AB kaynaklı ulaştırma projeleri için ilgili kişinin irtibat bilgileri aşağıdadır.
Ulaştırma Bakanlığı
Sn. Tomas, Cocek
Tel.: +420 225 131 103
Fax.: +420 225 131 560
E-mail.: tomas.cocek@mdcr.cz Ulaştırma projeleri kapsamında Benesov-Stranice ile Letohrad-Lichkov demiryolu hatlarının modernizasyonu (152 milyon Euro) projesi 1 yılı aşan sürecin sonunda Avrupa Komisyonu tarafından 2009 yılı Aralık ayında onaylanmıştır.
Çek Cumhuriyeti’nde çevre altyapısının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için ise 2013 yılına kadar 4,9 milyar Euro AB kaynaklarından(ERDF ve Cohesion Fund), geri kalanı milli bütçeden karşılanmak üzere toplam 5,8 milyar Euro’luk yatırım yapılacaktır. Konu ile ilgili Çevre Bakanlığı’nın irtibat bilgileri aşağıdadır.
Çevre Bakanlığı
Tel.: +420 267 122 530
Fax.: +420 272 744 944
Özel Sektör- Kamu İşbirliği Çek Cumhuriyeti’nde kamu projelerinin finansmanında AB fonlarının yanı sıra özel sektör kaynakları da kullanılmaktadır. Kamu ve özel sektör işbirliği (PPPs) kapsamında, projeye bağlı olarak “BOT” (Built-Operate-Transfer) ya da “ DBFO”(Design-Built-Finance-Operate), “DBOT”(Design-Built-Operate-Transfer) gibi modeller kullanılmaktadır. Kamu projelerinde özel sektör ile işbirliğinin yönetimi ve PPP projelerinin uygulaması için 2004 yılında “PPP Centrum a.s.” kurulmuştur. Prag-Kladno demiryolu hattı modernizasyonu ve Ruzyne havaalanı demiryolu inşası, Stresovice Askeri Hastane inşası, bakım-onarımı, D-3 otobanı ve R-3 karayolunun inşa, bakım-onarım çalışmaları, Usti nad Labem Adalet Sarayı inşası gibi altyapı ve üst yapı PPPs projeleri şirketin internet sayfasından(www.pppcentrum.cz) takip edilebilmektedir. Konut Sektörü
Halkın refah seviyesindeki artışla birlikte, düşük faiz oranlı “Mortgage” kullanımındaki genişleme, ilk kez ev sahibi olacak yeni evlilere sağlanan konut desteği ve özelikle yabancı yatırımcıların büyük boyutlu inşaat projelerindeki gelişme, yeni konut inşasını da kayda değer bir şekilde cesaretlendirmektedir. Bununla birlikte, konut sektörü krizden ciddi boyutta etkilenmiş ve konut ve emlak fiyatları 2008 yılı başından bu yana % 20-30 değer kaybetmiştir. İnşaat Kanunu ve ilgili diğer mevzuatİnşaat sektöründe yasal altyapı, ekonomik ve siyasi değişim ve gelişim sürecindeki devamlılığın gereği olarak ve AB mevzuatına uyum sürecindeki zorunluluklara da bağlı olarak 2006 yılında yeniden düzenlenmiştir. Sektöre ilişkin temel prensipler 183/2006 sayılı “İnşaat Kanunu” ile düzenlenmiştir(EK:1). 1 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren bu kanunda; şehir ve bölge planlamaya ilişkin hususlar; amaçları, yetkili birimleri, enstrümanları, sürdürülebilir bölge kalkınmasına ilişkin etki ve değerlendirmeler, karar alma süreci, çevresel etki değerlendirmeleri, inşaat şartları, kamu altyapıları için arazi geliştirme çalışmaları, planlama faaliyetleri için aranan şartlar, planlama faaliyetlerinin dosyalanması konularında hükümler yer almaktadır.
Söz konusu kanunda ayrıca, inşaatla ilgili mevzuata da yer verilmekte; inşaat izinleri ve değiştirilmesi, çevre düzenlemesi, inşaat ofislerinin yetki ve denetimi, yetkili müfettişlerin yetkilendirilmesi ve pozisyonları, inşaatı yapan kişilerin görev ve sorumluluklarına, mimari koşullara, genel inşaat şartlarına, istimlak koşullarına, kamu önceliklerinin korunmasına ilişkin hususlar da düzenlenmektedir.
“İnşaat Kanunu”nun yanı sıra, 137/ 2006 sayılı yeni “Kamu Alımları Kanunu” (Kanunun İngilizce tercümesi için linke gidiniz. http://www.pppcentrum.cz/res/data/003/000498.pdf) kamu ve özel sektör işbirliğini düzenleyen 139/2006 sayılı “İmtiyaz Kanunu” (Kanunun İngilizce tercümesi için linke gidiniz. http://www.pppcentrum.cz/res/data/004/000533.pdf) 14 Mart 2006 tarihinde Parlamentoda onaylanmıştır.
Çek Cumhuriyeti’nde kamu alımlarıyla ilgili kurumlar; Bölgesel Kalkınma Bakanlığı (http://www.mmr.cz/) , Rekabeti Koruma Kurumu (http://www.compet.cz/en/) ve Anayasa Mahkemesi’dir (http://www.nsoud.cz/en/index.html).Çek Cumhuriyeti’nde yabancı yatırımcıya özel ayrı bir mevzuat bulunmamaktadır.
Çek ve yabancı yatırımcılar her türlü destek ve teşvikten eşit koşullarda yararlanabilmektedir.
Türk Müteahhitlik Firmalarının FaaliyetleriTürk müteahhitlik firmalarının Çek Cumhuriyeti’nde bugüne kadar önemli bir faaliyeti bulunmamaktadır. Sektörde faaliyet gösteren tek firma Aslanlı Grup’tur. Aslanlı Grup’un Çek Cumhuriyeti’nde konut geliştirme projelerinin (16 villalık bir proje) yanı sıra büyük boyutlu emlak yatırımları da bulunmaktadır.Firma Sorunları“Central and Eastern European Contsruction(CEEC) Research” tarafından 2009 yılı için yapılan araştırmaya göre; Çek Cumhuriyeti’nde müteahhitlik firmalarının büyümesinde en önemli engel, 2008 yılında “katı rekabet” olarak öne çıkarken, 2009 yılında krizin de etkisiyle “yetersiz talep” ilk sırayı almaktadır. İkinci önemli engel ise “finansman yetersizliği” olarak tespit edilmiştir. “Katı rekabet” 2009 yılında da iş büyümenin önündeki önemli bir engel olarak yine ortaya çıkmaktadır. Bunların yanı sıra, Çek müteahhit firmalarının yarıdan fazlası yabancı işçi çalıştırmakla birlikte, “kalifiye işgücü yetersizliği” de engeller arasında yer almaktadır. Bununla birlikte, süregelen reformlara rağmen “bürokrasi” de önemli bir engel olarak dikkat çekmektedir. İşbirliği Olanakları
Çek müteahhitlik firmalarının yurtdışı faaliyetleri son derece sınırlıdır. 2008 yılında üstlenilen inşaat işinin sadece % 2,4’ü yurtdışı faaliyetidir. Çek firmaları bugüne kadar yurtiçi talebin yeterliliğine de bağlı olarak, yurtdışı müteahhitlik projelerini üstlenmekten kaçınmışlardır. Ancak, global kriz diğer bir çok sektör gibi Çek müteahhitlik sektörünü de etkilemiş ve pazarda 2012 den önce ciddi bir iyileşme beklenmemektedir. Buna bağlı olarak, Çek firmalarının yurtdışı pazarlar için daha girişken olabileceği düşünülmektedir. Bu çerçevede, özellikle EBRD, Dünya Bankası projelerinde, ülkemiz firmalarının son derece aktif ve başarılı olduğu Rusya Federasyonu, Orta Asya Cumhuriyetleri’nde işbirliğine gidilebileceği düşünülmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde inşaat işi almanın en etkin yolu sahip olduğunu uzun dönemli iş ilişkileri ve kişisel bağlantılarınızdır (network). “CEEC Research” araştırmasına göre müteahhitler yeni bir iş almak için iş ilişkileri/kişisel bağlantılarını, imzaladıkları tercihli ortaklık anlaşmalarını kullanmakta ve/veya ihalelere katılmaktadır. Şüphesiz, doğrudan müşteriden gelen taleplerle de iş üstelenilebilmektedir. Araştırma sonuçlarına göre, müteahhitlerin % 85’i yeni bir iş üstlenmek için en çok kullanılan yöntem olarak sahip olunan iş ilişkileri/kişisel bağlantılarını ön plana çıkarırken, % 73’ü tercihli ortaklık anlaşmaları, % 69’u doğrudan müşteriden gelen talepleri, sadece % 28’i ihaleleri vurgulamıştır. Diğer bir ifadeyle, Çek Cumhuriyeti’nde ihaleleri takip edip, teklif vererek inşaat işi üstlenme imkanı, alternatif yöntemlere göre çok daha zordur. Kaldı ki, gerek özel sektör gerek kamu ihalelerinin şeffaflığı hala sorgulanmakta ve karşılaşılan rüşvet talepleri hala dile getirilmektedir. Bu itibarla, Çek müteahhitlik piyasasına girebilmek için bu ülkede faaliyet gösteren bir inşaat firmasını satın almanın ya da ortaklığa gitmenin en hızlı ve etkin yöntem olduğu düşünülmektedir. Çek ekonomisinin en önemli motor güçlerinden biri olan Çek inşaat sektörünün 2008 yılı itibariyle 50.5 milyar ABD Doları hasılaya ulaştığını ve aynı yıl 13 milyar ABD Doları katma değer ürettiğini dikkate aldığımızda, pazara girmek için her türlü çabanın yerinde olacağı değerlendirilmektedir. Çek inşaat sektörünün, 2012 yılında kriz öncesi seviyelerine ulaşması güç görünmekle birlikte, AB üyeliği sonrasında gözlemlenen pazar genişlemesinin ve AB kaynaklı yatırımların yarattığı iyimserliği de göz önünde bulundurarak, ayrıca sektörün içinde bulunduğu finansal sıkıntıları da dikkate alarak içinde bulunduğumuz dönemin satın alma veya ortaklık yoluyla piyasaya girmek için en uygun dönem olduğu değerlendirilmektedir.Otomotiv Ana ve Yan Sanayi
Otomotiv Ana Sanayi Çek Cumhuriyeti ekonomisinde otomotiv sektörü önemli yer tutmakta, ekonomik büyümenin motor gücü olarak değerlendirilmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde otomotiv sanayinde toplam üretimi 1 milyon adet araca ulaşmıştır. Bu rakamla Çek Cumhuriyeti Avrupa’da en büyük 5. otomobil üreticisi konumundadır. Çek otomotiv sektöründe faaliyet gösteren firmaların kayıtlı sermayesi 3,7 milyar dolar civarında olup, % 78’i yabancı sermayedir. Sektör ağırlıklı olarak otomobil üretmekte ve ihraç etmektedir.
''Çek Cumhuriyetindeki üreticiler ''aşağıda verilmektedir.
Otomobil
1) SKODA AUTO a.s. (SKODA)
2) TPCA Czech s.r.o. (TOYATA-PEUGEOT- CİTROEN)
3) HYUNDAI
4) Alfine a.s.(MAGMA)
5) Kaipan (KAIPAN)
6) Gordon Cars a.s. (GORDON)
Kamyon
1) Avia Ashok Leyland Motors s.r.o. (AVIA)
2) Tatra a.s. (TATRA)
Motosiklet
1) Jawa Moto s.r.o. (JAWA)
2) Pento s.r.o. (STELLA)
Otobüs
1) Iveco Czech Republic a.s. (IRISBUS)
2) Sor Libchavy s.r.o. (SOR)
3) KH Motor Centrum, Opava
4) Tedom s.r.o. (TEDOM)
Treyler/Semi-treyler
1) Panav a.s. (PANAV)
2) Schwarzmuller s.r.o. (SCHWARZMULLER) Çek otomobil üreticilerin yeni araç piyasasındaki payı % 32 iken, araç piyasasındaki payı % 12,2’ye düşmektedir. Piyasada Çek üreticilerin payının en yüksek olduğu segment otobüstür. Bununla birlikte, kamyon piyasasındaki payları % 3-4 civarındadır. Kamyon hariç, Çek üreticilerin payı hem yeni araç piyasasında hem araç piyasasında düşmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde kayıtlı araç sayısı toplam 7 milyonu aşmıştır. Kayıtlı araçların % 60’dan fazlasını otomobiller oluşturmaktadır. Otomobilllerin ortalama yaşı 14 civarında iken, bütün araçların yaş ortalaması 17 civarındadır.
Çek Cumhuriyeti’nde SKODA Felicia en yaygın kullanılan araçtır, toplam 407.989 (ortalama yaş 11,85 yıl) kayıtlı Felicia bulunmaktadır.
Aynı dönem itibariyle, kayıtlı araçlar arasında en yeni modeller DACIA Sandero(582 adet), Hyundai I (1.331 adet), Peugeot 308 (1.046 adet)’dir. En eski model ise ortalama yaşı 71,9 olan AERO 30 (631 adet)’dur.
Ticari araçlar içerisinde en yaygın kullanılan model FORD Transit (45.162 araç) ve SKODA Octavia (N1) (25.089 araç)’dır. KAROSA C, en çok kullanılan otobüstür. Çek dış ticaret rakamlarına bakıldığında, otomotiv ana sanayi ihracatı 2011 yılında yaklaşık 17 milyar dolar, ithalat ise yaklaşık 5 milyar dolara ulaşmıştır. Çek Cumhuriyeti’nin genel oto ana sanayi ithalatında otomobiller ilk sırada yer almaktadır. Toplam ana sanayi ithalatı içindeki payı yaklaşık %62’dir. Diğer önemli ithal kalemi ise kamyonlardır ve ithalat içindeki payı % 12’dir. Türkiye ile ticarette de otobüs-minibüs öncelik kazanmaktadır. Bu ülkeye yönelik ihracatımızın yaklaşık %64’ünü otobüs-minibüs teşkil etmektedir. Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’ne olan oto ana sanayi ihracatı 2011 yılında 26 milyon dolar olmuştur. Bir önceki yıla göre ihracatımız yaklaşık %85 oranında düşmüştür. Türkiye’den Çek Cumhuriyeti’ne en fazla ihracı gerçekleşen oto ana sanayi ürünleri otobüs ve minibüs, binek otomobiller ve kamyonlardır. Türkiye’den Çek Cumhuriyeti’ne olan binek otomobil ihracatı yaklaşık 9 milyon dolar olmuştur. Türkiye, Çek Cumhuriyeti’nin dünyadan gerçekleştirmiş olduğu oto ana sanayi ithalatında 17. sırada yer almaktadır.
İki ülke arasında giderek artan şekilde binek otomobil satın almaları otomotiv sektöründe iki yönlü bir işbirliğinin geliştirilmesine temel teşkil etmektedir. Küresel krize bağlı olarak başta AB üyesi ülkeler olmak üzere her iki ülkenin de dış pazarlarının daralması, bu şekildeki ticareti olumsuz etkilemiştir. Bununla beraber, ülkenin otomotiv sektörü büyük ölçüde yabancı sermaye girişine bağlı olarak büyümeye devam etmekte, iç tüketimde diğer AB üyesi ülkelerdeki kadar düşüş görülmemektedir.Oto Yan Sanayi
Çek Cumhuriyeti’nin oto yan sanayi üretimi ağırlıklı olarak yabancı firmalar tarafından yapılmakta ve ürünlerin büyük bölümü ana sanayi firmalarının ülke içinde ve dışındaki montaj faaliyetlerinde kullanılmaktadır. Son yıllarda ülkede yan sanayi alanında önemli yatırımlar yapılmıştır. Ülkede 300 üzerinde yan sanayi firması mevcuttur. Yan sanayi üretiminin yaklaşık % 80’i yabancı firmaları tarafından gerçekleştirilmektedir. Toplam yan sanayi üretimi yıllık 14 milyar Euro civarında gerçekleşmektedir. Ağırlıklı olarak araç karoseri ve aksamı üretimi yapılmaktadır. Diğer önemli yan sanayi üretimi diğer aksam ve parçalar ve araç elektrik aksamı üretimi gerçekleştirilmekte olup, hemen hemen tüm önemli uluslararası markalar için üretim yapılmaktadır. Çek Cumhuriyeti araç parkı büyümekte ve trafikteki yaşlı araç sayısı artmaktadır. Bu durum yenileme ve bakım pazarını harekete geçirmektedir. Ancak araçlar daha güvenilir ve parçalar daha uzun ömürlü olmaya başladığından, yenileme ve yedek parça ürünlerine olan talep de eskiye oranla düşmektedir. Ancak tüketiciler arasında aksesuarlara olan ilgi gittikçe artmaktadır. Oto aksesuarları pazarı gelişmektedir. Çek Cumhuriyeti’nin toplam yan sanayi tüketimi 7 milyar Euro civarındadır. Bunun 2 milyarlık bölümünü diğer parçalar ve aksesuarlar, 1.9 milyarlık bölümünü otomobil kaportaları, 818 milyon luk bölümünü motor ve motor parçaları oluşturmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin yan sanayi tüketimi son 5 yılda %37 oranında büyümüştür. Çek Cumhuriyeti’nin orijinal ekipman pazarı, yenileme ve bakım pazarına oranla daha büyüktür ve tüketim OEM pazarında daha fazla gerçekleşmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde OEM pazarında 6 milyar Euro olan tüketim miktarının gelecek 5 yıl içinde daha da artacağı tahmin edilmektedir. Çek Cumhuriyeti yenileme ve bakım parça pazarında tüketim 1 milyar Euro olarak gerçekleşmiştir. Çek Cumhuriyeti dünyadan yan sanayi ithalatı 2011 yılında bir önceki yıla göre %26 oranında artarak 14 milyar dolar olmuştur. İthalatında başlıca ülkeler Almanya, Polonya, Slovakya, Güney Kore ve Macaristan’dır. Çek Cumhuriyeti’nin dünyadan yan sanayi ithalatında Türkiye 13. sıradadır. Çek Cumhuriyeti’nin dünyadan yan sanayi ithalatında en fazla ithal ettiği 8708 grubu 2011 yılında 7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu grubun içinde yer alan ürünler karoseri ve montaj aksamı, transmisyon aksamı, diğer aksam ve parçalar, frenler, akslar ve direksiyon aksamı olarak sıralanmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin 2011 yılında motor aksam ve parçaları ithalatı yaklaşık 1 milyar dolar, dış lastikler ithalatı 1 milyar dolar ve dizel ve yarı dizel motorlar ithalatı da yaklaşık 1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den Çek Cumhuriyeti’ne oto yan sanayi ihracatı 2011 yılında yaklaşık 127 milyon dolar olmuştur. Çek Cumhuriyeti’ne yan sanayi ihracatımızda ilk sırada yer alan 8708 grubu 57 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu grupta yer alan ve ihracı en çok gerçekleşen ürünler tekerlek ve aksamı, debriyajlar, diğer aksam ve parçalar, radyatörler ve karoseri ve montaj aksamıdır. Diğer önemli ihraç ürünümüz ise yeni dış lastiklerdir ve ihracatımız 36 milyon dolar olmuştur.
Pompa ve Kompresörler
Pompa kompresör sektörü içinde sıvılar için olan pompalar alanında 2011 yılı verileri ile Çek Cumhuriyeti’nin toplam ithalatı 932 milyon dolardır. Çek Cumhuriyeti’nin pompa ve kompresör ithalatı sürekli artış eğilimi göstermektedir. Son beş yıl içinde ithalat %16 oranında artmıştır.
Pazardaki en büyük payı sıvı pompaları için %71’lik payla Almanya almaktadır. Avusturya, Macaristan, İtalya ve
Tayland diğer önemli tedarikçilerdir. Türkiye’nin 2011 yılı için pazara olan toplam ihracatı sıvı pompaları için 1 milyon dolar olmuştur. Ülkeye olan ihracatımız bir önceki yıla göre % 29 oranında azalmıştır. Türkiye sıvı pompaları için pazarda %0.1 pay ile 22. sırada yer almaktadır.
Anahtar Kelimeler : Çek Cumhuriyeti , Çek Cumhuriyeti ihracat, Çek Cumhuriyeti sanayi ürünleri ihracatı , Çek Cumhuriyeti pompa ve kompresör ihracatı ,
Çek Cumhuriyeti mobilya ihracatı , Çek Cumhuriyeti müteahhitlik hizmetleri , Çek Cumhuriyeti ambalaj malzemeleri ihracatı