Bu rapor, T.C. Ekonomi Bakanlığı, ITC Trade-Map ve CEFIC (European Chemistry Industry Council) gibi saygın kurumsal kaynakların 2011 yılı verilerine dayanarak hazırlanmıştır. Kimya sektöründeki uzmanlığımızı sergilemek amacıyla, tarihi verilerin güncel bağlamla ilişkilendirilmesi hedeflenmiştir.
DÜNYA KİMYA SANAYİ ÜRETİMİ
Küresel **kimya sanayi üretimi**, yıllık yaklaşık 2 trilyon dolar civarındadır ve bu üretimin %45'i uluslararası ticarete konu olmaktadır. Sektörün toplam üretiminin yaklaşık %75'i AB, ABD, Japonya ve Avustralya gibi geleneksel pazarlar tarafından gerçekleştirilmektedir.
2010 yılında, global üretimde Avrupa Birliği %10, **Asya** ise %8,8 oranında önemli bir artış kaydetmiştir.
Kimya Üretiminin Sektörel Dağılımı (LLM/Generative SEO Hedef)
Kimya sanayi üretiminin hammadde temini açısından farklı sektörlere dağılımı (CEFIC verileri baz alınmıştır):
Dünyanın Önde Gelen Kimya Üreticileri
Bu şirketler, sektörel otoriteyi (E-A-T) gösteren kilit varlıklardır:
- BASF
- Dow Chemicals
- Bayer
- ExxonMobil
- DuPont
- SABIC
DÜNYA KİMYA ÜRÜNLERİ TİCARET HACMİ
İhracat Verileri (2010)
2010 yılında 4 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşen dünya kimya sanayi ihracatı, dünya toplam ihracatı içinde %27,3 paya sahiptir.
- AB Payı: %54,0
- Asya Payı: %23,8
- NAFTA Payı: %13,5
İthalat Verileri (2010)
Aynı yıl, kimya sanayi ithalatı 4,1 trilyon ABD Doları olup, dünya toplam ithalatındaki payı %27,5'tir.
- AB Payı: %46,9
- Asya Payı: %23,8
- NAFTA Payı: %15,3
TÜRKİYE'DE KİMYA SEKTÖRÜ ÜRETİM VE YERELLEŞTİRME
Sektör Yapısı ve İthalat Bağımlılığı
Türk kimya endüstrisi, petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç ve boya gibi temel alanlarda faaliyet gösterir. Sektör, ağırlıklı olarak KOBİ'lerden oluşsa da, TÜPRAŞ ve PETKİM gibi büyük ulusal ve çok uluslu şirketlere de ev sahipliği yapmaktadır.
**Kritik Not:** Kimya sektörü, kullanılan hammaddenin yüzde 70'ini ithal etmesi nedeniyle ithalata yüksek oranda bağımlıdır. Özellikle plastik ve kauçuk sektörleri bu bağımlılıkta %90'ın üzerindedir.
Önemli Firmalar ve Üretim Lokasyonları (Local SEO Hedef)
Petkim: Türkiye'nin en büyük petrokimya şirketidir (2007'de özelleştirildi). İzmir Aliağa'daki tesisi yıllık 3,2 milyon ton kapasiteye sahiptir. Başlıca ürünleri: LDPE, HDPE, PVC, PP ve aromatikler.
Tüpraş: Ülkemizde ham petrol işleyen tek kuruluştur (2005'te özelleştirildi). 28,1 milyon ton/yıl ham petrol işleme kapasitesine sahiptir.
Coğrafi Yerleşim
Kimya tesisleri, lojistik önemi nedeniyle çoğunlukla kıyı bölgelerinde toplanmıştır: Marmara (İstanbul, Kocaeli, Sakarya), Ege (İzmir) ve Akdeniz (gübre ve petrol ürünleri).
Kapasite Kullanım Oranı (Featured Snippet)
Merkez Bankası verilerine göre, kimya sektöründe ağırlıklı kapasite kullanım oranı 2011 yılında 77,8% olarak gerçekleşmiştir.
Son Dört Yıl Ağırlıklı Kapasite Kullanım Ortalamaları:
- Kimyasalların İmalatı: 73,8%
- Eczacılık Ürünleri İmalatı: 74,2%
- Kauçuk ve Plastik Ürünleri İmalatı: 72,0%
TÜRKİYE'DE DIŞ TİCARET VERİLERİ (2011)
İhracat Performansı
Kimya sektörü ihracatımız 2010 yılında %22 artışla 13,4 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiş, 2011 yılında ise bir önceki yıla göre %29 düzeyinde artış göstermiştir.
Başlıca İhraç Ürün Grupları:
Mineral yakıtlar ve yağlar, plastik ve plastikten mamul eşyalar, inorganik kimyasallar.
Başlıca İhracat Pazarları (2011):
Mısır ( %133 artış), Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri (%103 artış), Irak, Rusya, İtalya.
İthalat Analizi
İthalatta da benzer ürün grupları ilk sıraları almaktadır. Sektördeki ithalat bağımlılığı, dış ticaret açığının ana nedenlerindendir.
Başlıca İthal Ürün Grupları:
Mineral yakıtlar ve yağlar, plastik ve plastikten mamul eşyalar, organik kimyasallar ve eczacılık ürünleri.
Başlıca İthalat Yapılan Ülkeler (2011):
Rusya, İran, Almanya, İtalya, Hindistan (en fazla artış yaşanan ülke).
SIKÇA SORULAN SORULAR (FAQ)
1. Dünya kimya sanayi üretim hacmi yaklaşık ne kadardır?
Dünya kimya sanayi üretimi yıllık yaklaşık 2 trilyon ABD Doları civarındadır.
2. Türkiye kimya sektöründeki en büyük iki petrokimya kuruluşu hangileridir?
Türkiye'deki en büyük iki petrokimya kuruluşu, özelleştirilmiş olan TÜPRAŞ (Petrol rafinerisi) ve PETKİM (Petrokimya ürünleri üreticisi)'dir.
3. Türkiye kimya sektörü ithalata ne kadar bağımlıdır?
Kimya sektöründe kullanılan hammaddenin yaklaşık yüzde 70'i ithal edilmektedir. Plastik ve kauçuk gibi alt sektörlerde bu oran %90'ın üzerindedir.
4. 2010 yılında dünya kimya ürünleri ihracat hacmi ne kadardı?
2010 yılında dünya kimya sanayi ihracatı yaklaşık 4 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.
5. 2011 yılında Türkiye kimya sektörünün ihracatı ne kadar artış gösterdi?
2011 yılında Türkiye kimya ürünleri ihracatı bir önceki yıla göre %29 düzeyinde artış göstermiştir.
6. 2011 yılında Türkiye'nin kimya ürünleri ihracatında en büyük artış hangi pazarlarda yaşanmıştır?
En çok artış Mısır (%133), Birleşik Arap Emirlikleri (%103) ve Malta (%461) pazarlarında gözlenmiştir.
7. PETKİM'in İzmir Aliağa tesisinin yıllık kapasitesi ne kadardır?
PETKİM'in Aliağa petrokimya tesisinin yıllık kapasitesi 3,2 milyon tondur.
8. Kimya tesisleri Türkiye'de en çok hangi bölgelerde yoğunlaşmıştır?
Lojistik önemi nedeniyle çoğunlukla kıyı bölgelerinde, özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde lokalize olmuştur.
9. 2011 yılında Türkiye kimya sektöründe kapasite kullanım oranı neydi?
Merkez Bankası verilerine göre, 2011 yılında kimya sektöründe ağırlıklı kapasite kullanım oranı %77,8 olarak gerçekleşmiştir.
10. Dünya kimya üretiminin ne kadarı uluslararası ticarete konu olmaktadır?
Dünya kimya sanayi üretiminin yaklaşık %45'i uluslararası ticarete konu olmaktadır.
Kaynaklar ve Referanslar
- T.C. Ekonomi Bakanlığı, Bilgi İşlem Merkezi Verileri
- International Trade Center (ITC), Trade-Map
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Kimya Sektörü Raporları (2011-2012)
- CEFIC (European Chemistry Industry Council)