HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ

SEKTÖRÜN TANIMI

SITC NO: 84

ARMONİZE NO: 61 ve 62

TÜRKİYE’DE ÜRETİM

Tekstil ve hazır giyim sektörü, 1980 yılında uygulamaya konulan ihracata yönelik kalkınma

politikası ile hızla büyümeye başlamış ve bu tarihten itibaren sektöre yapılan yatırımlar

artmıştır. Tekstil ve hazır giyim sektörü birlikte değerlendirildiğinde, gayri safi yurt içi

hasıla, imalat sanayi ve sanayi üretimindeki pay, ihracat, ekonomiye sağladığı net döviz

girdisi, istihdam, yatırım gibi makro-ekonomik büyüklükler açısından Türkiye’nin önemli

sektörlerinden biridir. Tekstil ve hazır giyim sektörü beraberce ülkemiz GSYİH’sinin

%10’luk kısmını sağlamaktadır. Bugün Türk tekstil ve hazır giyim sektörü büyük oranda

ihracat odaklı bir sektördür. Mevcut kapasiteler yurt içi talepten oldukça fazladır. Yaklaşık

30 milyar dolarlık üretim değerinin 20 milyar dolarlık bölümü ihraç edilmektedir.

Türk hazır giyim sektörü dünyanın 6. büyük hazır giyim ihracatçısı konumundadır. AB

ülkelerine tekstil ve hazır giyim ihracatında ise ülkemiz Çin’in ardından 2. sırada yer

almaktadır. Bugün, hazır giyim sektörü, üretim ve istihdamdaki büyük ağırlığıyla ülkemiz

ekonomisinin lokomotif sektörlerinden birisi konumundadır.

Türkiye genelinde ihracata yönelik üretim yapan ve %90’ı KOBİ olan 18.500 civarında

imalatçı/ihracatçı firma bulunmaktadır. Bunlardan 11.000’i hazır giyim, 7.500’ü tekstil

alanında faaliyet göstermektedir. Sektörde faaliyet gösteren firmaların sayısı ise 43.000

civarındadır. Bu firmalarda kayıtlı yaklaşık 750.000 kişi istihdam edilmektedir.

Dokuma alanında Türkiye’deki toplam kurulu dokuma kapasitesinin 1.350.000 ton

civarında olduğu tahmin edilmektedir. Örme ürünlerde ise 2.250.000 ton’luk bir kapasite

söz konusudur. Son yıllarda çorap sanayi, diğer tekstil alt sektörlerine nazaran daha hızlı

bir gelişme göstermiş olup, çorap sanayinin kapasitesi yeni yapılan yatırımlarla 200 milyon

düzinenin üstüne çıkmıştır.

Türkiye’de üretilen hazır giyim ürünlerinin büyük bir kısmını pamuklu ürünler

oluşturmaktadır. Sektör üretiminin yaklaşık %65’i ihraç edilmektedir. Yine, ihraç edilen

ürünlerin yaklaşık %80’ini pamuklu ürünler oluşturmaktadır. Sektörün pamuk, yün, iplik ve

kumaş gibi hammadde ve ara malı ihtiyacı büyük ölçüde yurt içinden karşılanmakla birlikte,

önemli miktarda ithalat da gerçekleştirilmektedir. Türkiye dünyanın 8. büyük pamuk

üreticisi olmasına karşın, yerli üretim iç talebi karşılamamaktadır. Ülkemiz dünya pamuk

tüketiminde 4. sırada bulunurken, organik pamuk üretiminde dünyada Hindistan ve

Suriye’den sonra üçüncü sırada yer almaktadır.

Sektörün en önemli sorunları arasında finansman ve enerji maliyetlerinin yüksekliği, aşırı

kapasite, kayıt dışı üretim, markalaşamama, alt sektörler arasında koordinasyon ve

işbirliğinin yeterli şekilde sağlanamaması, firmaların sermaye yapılarının güçsüz olması ve

yaşanan küresel kriz nedeniyle iç ve dış talepte daralma yer almaktadır. Sektörün sahip

olduğu başlıca avantajlar hızlı teslimat, hedef pazarlara olan yakınlık, teknik, sosyal ve

idari bilgi birikimi ve geniş ürün yelpazesi olarak sıralanabilir. Hazır giyim sektöründeki

büyük firmalar son zamanlarda yurt içinde ve yurt dışında mağazalaşmaya

yoğunlaşmışlardır. Türk hazır giyim sanayi esnek üretim yapısına sahip olup, değişen

moda eğilimlerine uyum sağlayabilmektedir.

Dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde çevre, kalite, sağlık vb. alanlarda yaşanan

gelişmelerin bir sonucu olarak bu konularla ilgili çeşitli düzenlemelere ve uygulamalara

gidilmektedir. Bugün, hazır giyimde en önemli pazarımız olan AB’de çevre ve sağlıkla ilgili

olarak yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak, pek çok ürünün yanı sıra tişörtler için AB

çevre etiketi geliştirilmiştir. Firmalarımız da son yıllarda bu gelişmeleri yakından takip

etmekte ve çevre etiketlerine artan bir oranda ilgi göstermektedirler. Buna bağlı olarak da

kalite yönetim sistemlerine uygun faaliyet gösteren firmaların sayısı hızla yükselmektedir.

Sektör Avrupa’da uygulamaya konan çevre ve sağlıkla ilgili düzenlemelere uyum

sağlamıştır. Azo boyar maddelerle ilgili özellikle Almanya’da başlayan gelişmelerin bir

sonucu olarak, 1 Mart 1995’den itibaren söz konusu boyar maddelerin Türkiye’de üretimi,

kullanımı ve ithali ile söz konusu aminlerin boyar madde üretiminde kullanımı

yasaklanmıştır.

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ

İhracat

2005 ve 2006 yılında 11,5 milyar dolar civarında gerçekleşen hazır giyim ihracatı 2007

yılında %15,6 oranında artış göstererek 13,5 milyar dolara yükselmiştir. 2008 yılında ise

önemli pazarlarımızdan İngiltere ve A.B.D.’ye gerçekleştirilen ihracatın sırasıyla %20 ve

%40 oranlarında gerilemesi toplam hazır giyim ihracatının %2,3 düşmesine ve 13,2 milyar

dolar seviyesinde gerçekleşmesine yol açmıştır. 2009 yılında küresel krize bağlı dış

talepteki daralmanın bir sonucu olarak %14,7 gerileyerek 11,2 milyar dolar seviyesinde

gerçekleşen sektör ihracatı, 2010 yılında yeniden artış trendine girerek %10,3 oranında

artış göstermiş ve 12,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise %9,4 artışla

13,5 milyar dolar hazır giyim ürünleri ihracatı gerçekleştirilmiştir. Son yıllarda tekstil ve

hazır giyimin toplam ihracat ve imalat sanayi içindeki payı azalmaya devam etmektedir.

2010 yılı itibarıyla hazır giyim ihracatının 7,7 milyar doları örme ürünlerden, 4,6 milyar

doları da örülmemiş ürünlerden kaynaklanmıştır. 2011 yılında ise ülkemiz 8,4 milyar

dolarlık örme ürün, 5,1 milyar dolarlık da örülmemiş ürün ihracatı gerçekleştirmiştir. 3

milyar dolarla tişörtler, 1,3 milyar dolarla kazaklar, 1,1 milyar dolarla kadın ve kız çocuklar

için takımlar ve 1 milyar dolarla çoraplar örme ürünler arasında en öne çıkan ihracat

kalemleridir.

Örülmemiş ürünlerden ise 2011 yılında 2 milyar dolarla kadın ve kız çocuklar için takımlar,

1,4 milyar dolarla erkek ve erkek çocuklar için takımlar, 547 milyon dolarla erkek ve erkek

çocuklar için gömlekler ve 512 milyon dolarla kadın ve kız çocukları için bluz ve gömlekler

en önemli ihracat kalemlerini oluşturmuştur.

Türkiye 2011 yılı hazır giyim ihracatının %76,2’si, ilk 10’da yer alan Almanya (%23,8),

İngiltere (%14,4), İspanya (%9,6), Fransa (%7,8), Hollanda (%5,5), İtalya (%5,3),

Danimarka (%3,3), Belçika (%2,8) İsveç (%1,9) ve Rusya’ya (%1,7) gerçekleştirmiştir. Bu

ülkelerden Almanya, uzun yıllardır Türkiye’nin en önemli hazır giyim pazarı durumundadır.

Son 10 yıldır diğer ülkelere yapılan ihracatın gelişmesiyle, Almanya’nın payı 1996’da

%47,3’ten 2011’de %23,8’e kadar gerilemiştir.

Uzun yıllar Almanya ve A.B.D.’nin ardından üçüncü önemli pazar olan İngiltere, 2002

yılında ikinciliğe yükselmiş ve günümüze kadar sıralamadaki yerini korumuştur. Buna

karşın 2008 yılında İngiltere’ye gerçekleştirilen hazır giyim ihracatı %20,4 gibi çok keskin

bir gerileme göstererek 2,4 milyar dolardan 1,9 milyar dolara kadar gerilemiş, 2009 yılında

da %13 oranında gerileyerek 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu ülkeye

2010 yılında %15,6 artış ile 1,9 milyar dolar olarak yapılan hazır giyim ihracatımız, 2011

yılında ise %0,9 oranında artmıştır.

2002 yılında İngiltere’nin ardından üçüncülüğe gerileyen A.B.D.’ye gerçekleştirilen hazır

giyim ihracatı, 2003 yılında 1,2 milyar dolarla en yüksek seviyesine ulaşmış; ancak,

sonraki yıllarda büyük bir gerileme içine girerek 294 milyon dolarla 2008 yılında sekizinci

sırada yer almıştır. ABD’ye hazır giyim ihracatı 2009 yılında %41,1 gibi şiddetli bir düşüşle

173,4 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken ABD’nin ülkemiz hazır giyim ihracatındaki

sıralaması da 10. sıraya gerilemiştir. 2010 yılında anılan ülkeye hazır giyim ihracatında

%1,7 artış kaydedilmiş olmakla beraber ABD 10. sıradaki yerini korumuştur. 2011 yılında

ise söz konusu ülkeye %2,8 oranında ihracat artışı sağlanmış olup ABD ülkemiz hazır

giyim ihracatındaki sıralamasında 12. sıraya gerilemiştir. Son yıllarda hazır giyim

ihracatının en istikrarlı artış gösterdiği pazarlar İspanya ve Belçika olmuştur.

Diğer taraftan 2009 yılında hazır giyim ihracatımızın en fazla artış gösterdiği pazar Irak

olmuştur. 2009 yılında Irak’a yönelik hazır giyim ihracatımız %90,6 oranında artış

göstererek 161,5 milyon dolara ulaşırken, ülkemiz hazır giyim ihracatı içindeki payı %1,4’e

yükselmiştir. 2010 yılında anılan ülkeye yapılan hazır giyim ihracatı %6 artış göstererek

171,2 milyon dolar olarak gerçekleşirken, 2011 yılında ise %33 artışla 227,5 milyon dolara

ulaşmıştır. Bu ülkenin toplam hazır giyim ihracatımız içindeki payı %1,7’ye yükselmiş olup,

anılan ülke ülkemiz hazır giyim ihracatında 11. sırada yer almaktadır.

2011 yılında hazır giyim ihracatımızdan aldığı %1 pay ile en fazla ihracat artışı sağlanan

ülke Suudi Arabistan olup, söz konusu ülkeyi %53,2 artışla Polonya izlemektedir.

Türkiye’nin Ülkeler Bazında Hazır Giyim İhracatı (Milyon ABD $)

Hazır giyim alanında Türkiye’nin en önemli rakipleri, özellikle düşük ihraç fiyatlarına sahip

Uzakdoğu ülkeleridir. 2005 yılında tekstil ve hazır giyim ticaretindeki kotaların kalkmasıyla

dünyanın en büyük hazır giyim üreticisi ve ihracatçısı olan Çin, dünya tekstil ve hazır giyim

pazarındaki liderliğini güçlendirmektedir. Diğer taraftan, 2007 yılının ortalarında ABD’de

ortaya çıkan finansal kriz, 2009 yılında hem ABD’de hem de AB’de daha da derinleşmiş;

büyük ölçüde bu pazarlara ihracat yapan gelişmekte olan ekonomilerde de daha yıkıcı

etkiler yaratarak tüm dünyayı etkisine almıştır. Bu olumsuz koşullarda özellikle gelişmiş

ülkelerdeki tüketicilerin zorunlu olmayan mallardaki tüketimlerini büyük ölçüde kısmaları

pek çok üründe olduğu gibi hazır giyim harcamalarının da azalmasına yol açmış ve bu

durumdan ülkemiz hazır giyim ihracatı da çok olumsuz bir biçimde etkilenmiştir.

Halihazırda en önemli ihraç pazarımız olan AB ülkelerinin içinde bulunduğu borç krizi de

ülkemizin söz konusu pazara olan ihracatını etkilemektedir.

İthalat

Türkiye’nin hazır giyim ithalatı, kotaların kaldırılması süreciyle birlikte, özellikle 2003

yılından itibaren hızla yükselmeye başlamış ve 2011 yılı itibarıyla 2,9 milyar dolara

ulaşmıştır. Çin, Bangladeş, Hindistan, Malezya, Hong Kong, Endonezya, Pakistan,

Vietnam ve Sri Lanka’dan gerçekleştirilen hazır giyim ithalatı 1998’de %9,4 payla sadece

20 milyon dolarken, 2011 yılına gelindiğinde %75,3 payla yaklaşık 2,3 milyar dolara

ulaşmıştır. Diğer taraftan son yıllarda Çin, ülkemiz ithalatında benzer Uzakdoğu pazarlarını

geride bırakarak öne çıkmıştır. 2011 yılında bu ülkeden hazır giyim ithalatımız %23,2 artış

göstererek 1 milyar dolara ulaşmıştır. İlk 10 içerisinde yer alan ve 4.sırada bulunan

İtalya’dan gerçekleştirilen ithalat ise 144 milyon dolara ulaşmıştır.

Ürünler bazında hazır giyim ithalatı incelendiğinde, örülmemiş giyim eşyasının 1,9 milyar

dolarla daha önemli bir yer tuttuğu görülmüştür. Bu ürünler arasında özellikle kadın ve kız

çocukları için takımlar ve erkekler ve erkek çocuklar için takımlar ithalatta önemli yer

tutmuştur. Örme ürünlerde ise, ithalat 1,1 milyar dolara ulaşırken, kazak ve tişörtler en

önemli kalemleri oluşturmuştur.

DÜNYA HAZIR GİYİM TİCARETİ

2005 yılında kotaların kalkmasıyla birlikte, dünya hazır giyim pazarında hem arz hem de

talep yönünde şiddetli bir rekabet yaşanmaya başlamıştır. Kötüleşen ekonomik koşullar

nedeniyle A.B.D, Almanya ve Japonya gibi büyük ülkelerde tüketicilerin satın alma

kararlarında fiyatın önemi artmaya başlamıştır. Özellikle, tüketicilerin belirli bir kalitedeki

ürünü daha düşük fiyatlardan talep etmesi, hazır giyim ürünleri üzerinde ciddi bir fiyat

baskısı yaratmıştır.

Diğer taraftan, perakende sektöründe faaliyet gösteren firmaların çeşitlenmesi, sayılarının

artması ve faaliyetlerinin genişlemesi hazır giyim ürünlerindeki fiyat rekabetini

şiddetlendirmiştir. Örneğin, geçmişte distribütörlerden ya da doğrudan ithalatçılardan alım

yapan perakendeciler, günümüzde doğrudan ithalata, hatta ucuz işçilikle üretim yapan

ülkelerde fason üretime yönelmişlerdir. Bu da perakendecilere, aracısız olarak doğrudan

tüketiciye ulaşma imkanı vermiş ve fiyatların düşmesine yol açmıştır. Kotaların kalkmasıyla

birlikte, büyük alım gruplarının alımlarını tek ya da birkaç ülkede yoğunlaştırması ve bunu

üreticiler üzerinde kullanması, fiyatlar konusunda üreticilerin aleyhine önemli bir baskı

unsuru oluşturmuştur. Dolayısıyla, bu baskı, hem üretici ülkeler arasında, hem de aynı

ülkedeki üreticiler arasında şiddetli bir rekabetin yaşanmasına yol açmıştır.

Kotaların kalkmasıyla dünya tekstil ve hazır giyim pazarlarındaki koşullar değişmiş,

firmaların 2005 öncesinde sahip oldukları tedarik imkanları büyük ölçüde sınırlanmıştır.

Yeni dönemde ürün tedariki yanında hizmet sunumu da önem kazanmıştır. Dünya hazır

giyim üretim kapasitesinin talepten iki kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir.

Dünya tekstil ve hazır giyim ticaretine etki eden en önemli olay, Çin’in 11 Aralık 2001

tarihinde DTÖ’ye 143. üye olarak girmesi olmuştur. Çin bu üyelikle, DTÖ’nün “Tekstil ve

Konfeksiyon Antlaşması”na tabii olmuş ve 2005 yılından itibaren kotaların kaldırılmasıyla

tekstil ve konfeksiyon ihracatını önemli oranda artırmıştır. Bununla birlikte, 1,5 milyarlık

nüfusa sahip olan Çin, yaklaşık 150 milyonluk yüksek gelirli bir kitle ile aynı zamanda

önemli bir pazar durumuna gelmiştir.

Dünya hazır giyim ihracatı 2010 yılında 354 milyar dolar civarında gerçekleşmiş olup, bu

rakamın yaklaşık 183 milyar doları örme ürünlerden, 170 milyar doları da örülmemiş

ürünlerden oluşmaktadır.

Örme hazır giyim ticaretinde en önemli yeri tişörtler ve kazaklar tutmaktadır. 2010 yılındaki

ticaret tişörtlerde 34 milyar doları, kazaklarda ise 45 milyar doları aşmıştır.

Örülmemiş hazır giyim ticaretinde ise en önemli yeri kadın ve kız çocukları için takımlar ile

erkek ve erkek çocuklar için takımlar tutmuştur. 2010 yılındaki ihracat, kadın ve kız

çocukları için takımlarda 47 milyar doları, erkek ve erkek çocuklar için takımlarda ise 36

milyar doları aşmıştır.

Ülkeler bazında bakıldığında, 2010 yılı itibarıyla örme hazır giyim ihracatında Çin (%36,4),

Hong Kong (%6,8), Bangladeş (%5,0), Almanya (%4,3), Türkiye (%4,2), İtalya (%4,0),

Vietnam (%2,8), Hindistan (%2,5), Fransa (%2,1), Belçika (%2,1), İspanya (%1,8),

Hollanda (%1,6), Kamboçya (%1,6) ve Endonezya’nın (%1,6) ilk sıralarda yer aldığı

görülmektedir.

Örülmemiş hazır giyim ihracatında ise Çin (%31,8), İtalya (%6,5) ve Hong Kong (%6,1) ilk

üç sırada yer almıştır. Bu ürünlerin ihracatında önde gelen diğer ülkeler ise Almanya

(%5,3), Bangladeş (%4,3), Hindistan (%3,5), Vietnam (%3,4), Fransa (%3,1), Türkiye

(%2,7), İspanya (%2,5) ve Endonezya (%2,1) olmuştur.

Ülkeler bazında 2010 yılı örme hazır giyim ithalatında A.B.D. (%23,7), Almanya (%9,5),

Japonya (%7,5), İngiltere (%6,6), Fransa (%5,9), Hong Kong (%5,2), İtalya (%4,6),

İspanya (%3,7), Hollanda (%2,5), Kanada (%2,3) ve Belçika’nın (%2,2) ilk sıralarda olduğu

görülmektedir.

Örülmemiş hazır giyim ithalatında da benzer şekilde A.B.D. (%20,8), Almanya (%9,6),

Japonya (%7,8), İngiltere (%6,6), Fransa (%5,9), İtalya (%4,7), Hong Kong (%4,2),

İspanya (%4), Belçika (%2,8), Hollanda (%2,7) ve Kanada (%2,2) ilk sıralarda yer almıştır.

2009 yılı itibarıyla dünya toplam hazır giyim ithalatının %21,7’sini (66,8 milyar dolar) ABD,

%10’unu da Almanya (31 milyar dolar) gerçekleştirmiştir.

ETİKETLER :HAZIR GİYİM , hazır giyim sektörü , hazır giyim ihracatı , dünya ve
Türkiye de hazır giyim üretimi , dünya hazır giyim ticareti