HALI ÜRETİMİ,İHRACATI VE DÜNYA TİCARETİ

HALI ÜRÜNÜNÜN TANIMI

Çözgü (arış) iplikleri üstüne ayrı bir desen ipliği ile değişik şekillerde düğüm atılarak,

aralarından bir kaç sıra atkı(argaç) ipliği geçirilip sıkıştırılarak aynı yükseklikte veya yer yer

farklı yüksekliklerde, kabartmalı olarak kesilmiş, havlı yüzü olan dokumalara “halı”

denmektedir.

Geleneksel olarak dokuma yöntemiyle ve günümüzde ise dokunarak ya da tafting (düz

zemin kumaşına ipliklerin dikilmesi) yoluyla üretilen havlı tekstil yüzeyleri olarak

tanımlanan halının sektörel önemi dünya ticaretinde de kayda değer ürün gruplarından

birini oluşturması sonucunu doğurmuştur.

Dünyada halı ticareti, el halısı ve makine halısı olmak üzere, üretim teknikleri, yatırım

eğilimleri, maliyetleri, tüketici profilleri, kullanılış amaçları, pazar yapıları ve sermaye

yoğunlukları oldukça farklı olan iki ana grupta incelenmektedir. El halısı, emek-yoğun ve

tarihsel-kültürel miras yoluyla gelişen motiflere dayalı bir üretim yapısı sergilerken; makine

halısı, sermaye-yoğun ve teknik tekstil kategorisinde ele alınabilecek bir üretim yapısına

sahiptir

Kalın bir zemin üzerine bağlanan hav1 sonucunda üretilen makine halısının el halısından

farkı, ilmeklerinin çözgü yönünde hav çözgülerinden oluşmasıdır. El halısında ayrı bir iplik

ile çözgü üzerine düğüm atılırken, makine halısında hav yüzeyi hav çözgüzünün atkılarla U

biçiminde bağlantı yapmasıyla oluşmaktadır.

HALI VE KİLİM SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ

Ekonomide meydana gelen gelişmelerin ve ekonomik politikaların, kısa dönemli olumlu

veya olumsuz etkilerinin ölçülebilmesi için “Aylık Sanayi Üretim Endeksi” Türkiye İstatistik

Kurumu tarafından iki ay geriden yayımlanmaktadır.

Sektörün sanayi üretim endeksi (2005=100) yıllık ortalaması incelendiğinde 2005

senesinden itibaren yaşanan artışın 2008 ve 2009 yıllarında yaşanan küresel kriz

nedeniyle bir miktar gerilediği görülmektedir. Ancak kriz sonrası yaşanan toparlanma hızlı

bir şekilde sağlanmış olup, kriz öncesi seviyelerin bir hayli üzerine çıkıldığı

gözlemlenmektedir.

Aylık sanayi üretim endeksi sektörün yıl içindeki seyrini göstermesi açısından izlenmesi

gereken önemli göstergelerden bir tanesidir. Üretim endeksi küresel krizin reel sektör

üzerindeki etkisinin en fazla görüldüğü 2009 yılının Ocak ayında en düşük düzeye

gerilemiştir. Bu tarihten sonra sanayi üretim endeksi yukarı doğru dalgalı bir seyir izlemiştir.

Sektörün aylık üretim endeksi 2010 yılı Şubat ayından itibaren Toplam Sanayi Üretim

Endeksinin üzerinde bir seyir izlemiştir.

Armonize Sistem sınıflandırmasına göre halılar 57. fasılda yer almaktadır. Bu ürün

tanımında yer alan ürün grupları aşağıda yer almaktadır:

El Halısı ve Kilim

5701 Düğümlü veya Sarmalı Halılar (El Dokuması Halılar)

570210 Kilim, Sumak, Karaman vb. Elde Dokunmuş Yer Döşemeleri

580500 Elişi Duvar halıları

Makine Halısı

570220–570299 Dokuma Makine Halıları

5703 Tüfte Edilmiş Halılar

5704 Keçeden Halılar

5705 Diğer Halılar ve Yer Kaplamaları

ÜLKEMİZİN MAKİNE HALISI PROFİLİ

Makine halısı, sermaye yoğun bir sektör olması ve teknik tekstillerle paralel yönde

gelişmesi sebebiyle üzerinde önemle durulması gereken bir sektör olarak

değerlendirilmektedir:

Türkiye’deki toplam halı pazarının 60 milyon $ olduğu ve halı pazarının yaklaşık %90’lık

bölümünü makine halısının oluşturduğu bilinmektedir. TOBB kayıtlarına göre, makine

halısı sektöründeki kapasitenin 200 milyon m2’nin üzerinde olduğu görülmektedir.

Ülkemizin makine halısı üretiminin büyük çoğunluğu Gaziantep’te yerleşik olan firmalarca

yerine getirilmektedir. Makine halısı üreticiliğinin yoğun olduğu diğer illerimiz ise Kayseri ve

İstanbul olarak belirtilebilir.

Dünyada en fazla makine halısı ABD’de üretilmektedir. Belçika halı üretiminde ABD’den

sonra ikinci sırada yer alırken dünya makine halısı ihracatında ilk sırada gelmektedir.

Asya’da ise Çin, Pakistan ve Hindistan makine halısı üretiminde önde gelen ülkelerdir.  

DÜNYA MAKİNE HALISI TİCARETİ

2008 yılında 11,5 milyar dolar olan dünya makine halısı ticareti, 2009 yılında küresel krizin

de etkisiyle %19,4 daralarak 9,47 milyar dolara gerilemiştir. 2010 yılında ise, dünya

ekonomik verilerinde görülen nispi iyileşme sonrasında söz konusu üründe toplam ticaret

hacmi 2009 yılına göre %16 artarak 11 milyar düzeyine yükselmiştir.

Birleşmiş Milletler kaynaklı Trademap istatistiklerine göre dünya makine halısı ithalatında

yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere ABD, Almanya, İngiltere, Kanada ve Japonya

önde gelen ülkeler olarak yer almaktadır. Söz konusu 5 ülkenin dünya makine halısı

ithalatının neredeyse %50’sine hâkim olduğu görülmektedir.

Dünya makine halısı ihracatında önde gelen ülkeler ise Belçika, Çin, Türkiye, Hindistan,

Hollanda ve ABD’dir. Belçika tek başına pazarın %18’ini elinde bulundurmaktadır. Türkiye

ise Çin’in ardından %9,8’lik pazar payı ile üçüncü sırada yer almaktadır.

TÜRKİYE’NİN MAKİNE HALISI DIŞ TİCARETİ

İhracat

Makine halısı ihracatımız uzun yıllardan beri artış gösteren sektörlerimiz arasında yer

almaktadır. Aşağıdaki tablonun incelenmesinden görüleceği üzere, söz konusu

dönemlerde makine halısı ihracatımız artış göstermiş, sadece 2009 yılında küresel krizin

etkisiyle ihracatımız değer bazında %6,4 oranında azalış göstermiştir. Ancak bu dönemde

bile ihracatımız miktar bazında %4,6 oranında artış göstermiştir. 2010 yılında ise, makine

halısı ihracatımız 2009 yılına göre %17,5 artarak 1,12 milyar dolar düzeyine çıkmıştır.

TÜİK verilerine göre, 2011 yılı makine halısı ihracatımız, geçen senenin aynı dönemine

göre %27,3 oranında artarak 1,43 milyar dolar düzeyine yükselmiştir. Öte yandan, makine

halısı ihraç birim fiyatlarını incelediğimizde, birim fiyatın 2005 yılında 2,73 dolar/kg iken,

Ürünler itibariyle makine halısı ihracatımız değerlendirildiğinde ise; en önemli ihraç ürün

grubunun 5702 GTİP kodlu “dokuma makine halıları” ve 5703 GTİP kodlu “tüfte edilmiş

halılar” olduğu gözlemlenmektedir. Bu ürün gruplarında toplam makine halısı ihracatımızın

sırasıyla %86’sı ve %9,4’ü gerçekleştirilmektedir.

Makine halısı ihracatımızda en önemli pazarımız aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere

244 milyon dolarlık ihracat tutarı ve %17,2’lik pay ile Suudi Arabistan’dır. Makine halısı

ihracatımızda ilk 10 ülkenin toplam payı %58 dolayındadır.

Makine halısı ithalatımız dalgalı bir seyir izlemekte olup, yukarıdaki tablodan da görüleceği

üzere söz konusu üründe ithalatımız ciddi bir yekün teşkil etmemektedir. Öyle ki, makine

halısında ihracatın ithalatı karşılama oranı 2011 yılı itibariyle %1868 seviyesinde olup, söz

konusu sektörde 1 milyar doların üzerinde net dış ticaret fazlası verilmektedir. 2011 yılında

makine halısı ithalatımız bir önceki seneye göre %19 civarında artış göstererek 79 milyon

dolar düzeyine yükselmiştir.

Makine halısı ithalatımız ülkesel bazda incelendiğinde, sırasıyla Belçika (17,2), Hindistan

(15,1) ve Çin (14,6) gelmekte olup, bu üç ülke makine halısı ithalatımızın yaklaşık %50’sini

teşkil etmektedir.

Ürün bazında incelendiğinde ise, en fazla ithalat yaptığımız ürün grupları ise, 5703 GTİP

numaralı “tufte edilmiş halılar” (%60,4) ve 5702 GTİP numaralı “dokuma makine halıları”

(%25,5) olarak sıralanmaktadır.

EL HALISI PROFİLİ

Dünya el halısı ve kilim üretimi ve ihracatı genellikle Hindistan, Çin, İran, Pakistan, Türkiye,

Nepal ve Tibet tarafından yapılmaktadır. Dünya el halısı ve kilim pazarı çoğunlukla İranlı,

Çinli ve Pakistanlı üretici/ihracatçıların kontrolünde bulunmaktadır. Söz konusu ülkelerin

dünya el dokuması halı ve kilim pazarına hâkim olmalarının sebepleri;

İthalatçı ülkelerdeki dağıtım kanallarının, depolarının ve perakende ağının büyük

çoğunluğuna sahip olmaları bu dağıtım kanallarında kendi ülkelerinin ürünleri dışında ürünleri satmamaları

Bu ürünlerde en fazla maliyet kalemini oluşturan işçilik giderlerinin bu ülkelerde oldukça

düşük olması nedeniyle ürünleri dünya pazarına düşük fiyatla sunabilmeleri

Bu ülkelerin uzun yıllardır ürünleri için batı pazarlarında oluşturdukları güçlü imaj olarak

sıralanabilir.

DÜNYA EL HALISI TİCARETİ

Dünya el halısı ithalatı 2009 yılında yaşanan küresel kriz nedeni ile %27,3 oranında

gerileyerek 1,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2010 yılında en fazla ithalat

yapan ülke ABD olup, dünya ithalatının %28’ini tek başına yapmaktadır. Bu ülkeyi %14 ile

Almanya ve %8,8 ile ülkemiz takip etmektedir.

Dünya el halısı ihracatının 2010 yılı itibariyle %21’ini Hindistan, %19,9’unu Mısır, %13,5’ini

İran, %8,6’sını Türkiye ve %8,6’sını Çin gerçekleştirmiştir. Söz konusu beş ülke, dünya el

halısı ihracatının %70’inden fazlasını gerçekleştirmektedir.

TÜRKİYE’NİN EL HALISI DIŞ TİCARETİ

İhracat

Ülkemizin el halısı ihracatı dalgalı bir seyir izlemekte olup, kriz dönemlerinden bağımsız

olarak artış ve azalışlar göstermektedir. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere, 2005

yılından 2010 yılına kadar, artış ve azalışlar görülmektedir. 2010 yılındaki el halısı

ihracatımız, bir önceki yıla oranla %20,6’lık artışla 146,4 milyon dolara yükselmiştir. 2011

yılında el halısı ihracatımız, bir önceki yıla kıyasla %19,9 oranında artış göstermiştir.

Ülkeler bazında el halısı ihracatımız incelendiğinde ise; en fazla el halısı ihraç ettiğimiz

ülkeler ABD, Japonya ve Fransa olarak sıralanmakta olup, söz konusu ülkelerin el halısı

ihracatımızdan aldıkları paylar ise sırasıyla; %17,1, %15,1 ve %11,8 düzeyindedir.

İthalat

Ülkemizin el halısı ithalatı ise, 2005 yılında bu yana kriz dönemi hariç artış göstermiştir.

2010 yılında ise, %25 oranında artarak 115 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılında el

halısı ithalat değeri, bir önceki yıla kıyasla %0,6 oranında azalış göstermiştir. 

Ülkeler bazında el halısı ithalatımız incelendiğinde ise; en fazla ithalat Hindistan, Çin ve

Pakistan’dan yapılmakta olup, söz konusu ülkelerin el halısı ithalatımızdan aldıkları paylar

ise sırasıyla; %44,8; %24,2 ve %23 düzeyindedir. anılan ülkelerden yapmış olduğumuz el

halısı ithalatı, toplam sektör ithalatımızın %80’ini aşmaktadır. 

ETİKETLER :   Halı ihracatı , Türkiye Halı üretimi , dünyada halı üretimi ,Dünya halı ithalatı  ihracatı