Genel Preferanslar Sistemi/GSP

Genel Preferanslar Sistemi/GSP(Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi/GTS), gelişmiş ülkeler tarafından,

Gelişmekte Olan Ülkelerin ihraç mallarına gümrükten muaf ya da indirimli oranlar uygulanması sureti ile

Gelişmekte Olan Ülkelerin ürünlerine Gelişmiş Ülke pazarlarında rekabet gücü kazandırılmasını maçlamaktadır.

Ülkemiz 1976 yılından bu yana ABD GSP programından yararlanmaktadır. 2008 yılında ABD'nin GSP

kapsamında gerçekleştirdiği ithalatta Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya, Güney Afrika ve Arjantin'den

sonra Türkiye yedinci sırada yer almaktadır.

GENEL PREFERANSLAR SİSTEMİ - GSP NEDİR?

Gelişmekte olan ülkelerin bazı ihraç mallarına gelişmiş ülkeler tarafından karşılıksız ve ayrım gözetmeksizin

imtiyaz tanınmasına imkan sağlayan bir düzenlemedir.

GSP'NİN AMACI

Gelişmekte olan ülkelerin;ihracat gelirlerini artırmak,sanayileşmelerini teşvik etmek,ekonomik büyümelerini

hızlandırmaktır.

TÜRKİYE'YE GSP KAPSAMINDA PREFERANS VEREN ÜLKELER

ABD

KANADA

JAPONYA

AVUSTRALYA

YENİ ZELANDA

RUSYA FEDERASYONU

ABD GSP PROGRAMI NEDİR?

1 Ocak 1976 yılından bu yana ABD Gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkelere önceden belirlenmiş bir ürün

listesi çerçevesinde GSP uygulamaktadır.

2010 yılında 129 ülke 4881 üründe ABD GSP uygulamasından yararlanmıştır.

GSP'den faydalanan ürünler için ABD'ye ithalatta gümrük tarife oranı sıfırdır.

GSP uygulamasından yararlanan ABD'li ithalatçı;

Ülkemiz menşeli malları daha ucuza ithal eder.

GSP uygulamasından yararlanan TÜRK ihracatçısı;

Rakipleri karşısında Rekabet üstünlüğü kazanır.

BÖLÜM 1. ABD GSP PROGRAMI'NIN TEMEL ESASLARI

I. GSP çerçevesinde hangi ihracat gümrükten muaf uygulamaya tabidir?

Ürün öncelikle GSP'ye tabi ürünler listesinde bulunmalıdır.GSP'den yararlanan bir ülke( lehdar ülke) kaynaklı

olmalıdır.Söz konusu ülke o madde özelinde GSP uygulamasına tabi olmalıdır.Ürün katma değer şartına uygun

olmalıdır.Ürün lehdar ülkeden direkt olarak ithal edilmiş olmalıdır.İhracatçı/ithalatçı ürünün teslim evrakının

üstündeki tanımlayıcı Harmonize Sistem, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numarasının önüne "A" işareti

koymak sureti ile gümrükten muaf uygulama talep etmelidir.

II. Hangi ürünler gümrükten muaf uygulamaya uygundur?

GSP, Harmonize sistem esasıyla 8 rakamlı iki kategoride uygulanmaktadır. Esas liste 3451 ürün içerir ve

bütün GSP lehdarlarını kapsar. 1996 yılında eklenen ikinci liste 1430 ürünü kapsar ve sadece en az gelişmiş

ülkelerden yapılan ithalatı konu almaktadır. Liste mamul maddeler, yarı mamuller, seçilmiş tarım balıkçılık ve

temel endüstriyel ürünleri içerir. GSP'uygulamasına tabi ürünlere ABD tarifeler cetvelinin (HTSUS) bulunduğu

http://www.usitc.gov/tata/hts/ adresinden ulaşılabilir. Ayrıca münferit ürünlerin GSP statüsü hakkındaki bilgilere

http://dataweb.usitc.gov adresinden ücretsiz üyelik karşılığı ulaşmak mümkündür.

III. GSP'ye konu olmayan ürünler nelerdir?

Özellikle çelik, cam elektronik gibi bazı maddelerin GSP uygulaması 1 Ocak 1995 tarihli bir kanunla

yasaklanmıştır. Bu çerçevede:

Tekstil anlaşmalarına konu olan tekstil ürünleri,Saatler,İthalata hassas elektronik ürünler,İthalata hassas çelik

ürünleri,Ayakkabı, el çantaları, bavullar, iş eldivenleri, deri giyim, İthalata hassas mamul ve yarı mamul cam

ürünleri,Tarife oranı kotasına konu olan tarım ürünleri,Ayrıca ABD Başkanı'nın ithalata hassas olduğuna karar

verebileceği diğer ürünler, GSP uygulamasına tabi değildir.

IV. Bir ürünün ABD gümrük tarife cetvelinde GSP'ye tabi olduğu nasıl anlaşılır?

ABD gümrük tarife cetvelinin Özel/special sütunundaki işaretlere bakılır;

A : GSP'den yararlanan gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen GSP'ye tabi ürünler

A+: gümrük tarife cetvelindeki en az gelişmiş ülke sayılan ülkelerin ürünlerine yapılan uygulama

A*: bir ya da birden fazla ülke için GSP uygulamasının kaldırıldığı ürünler

V. Lehdar ülkeler listenin tamamından her zaman yararlanabilir mi?

Hayır. Herhangi bir ülke aşağıdaki nedenlerden dolayı herhangi bir üründe GSP uygulamasını kaybedebilir.

Lehdar ülkeden yapılan bir ürünün ithalatında Rekabet İhtiyacı Limiti geçilebilir. Ülke programdan çıkartılabilir.

Ürünün katma değeri GSP uygulanmasına yeterli değildir. Ülke yeterli dokümana sahip değildir ya da ABD'nin

diğer gümrük gereklerini yerine getirmemiştir.

VI. Rekabet ihtiyacı limiti nedir?

Rekabet İhtiyacı Limiti bir üst limiti ifade etmektedir. Rekabet İhtiyacı Limiti'nin geçilmesi halinde herhangi bir

ülke herhangi bir üründe otomatik olarak GSP uygulamasını kaybedebilir. Lehdar ülke belli bir üründe ABD'nin

bir önceki takvim yılındaki toplam ithalatının

%50'sini geçmiş ise, Belirli bir dolar değerini aşmış ise

O ürün özelinde GSP uygulamasından çıkartılır.

2011 yılında Rekabet İhtiyacı Limiti 145 milyon dolardır.

Rekabet İhtiyacı Limiti'nin aşılmasından kaynaklanan değişiklikler bir sonraki yılın 1 Temmuz tarihi itibarıyla

yürürlüğe girer. Rekabet İhtiyacı Limitleri Başkan'ın yetkisi ile kaldırılabilir. Ancak bu konuda Başkan yasa ile

sınırlandırılmıştır.

Tablo: Rekabet İhtiyacı Limitlerinin kaldırılma biçimleri

Başvuru ile kaldırma: Lehdar tarafın başvurusu sonucunda şayet ürün mevcut Rekabet İhtiyacı Limiti'nin altında

kalmış ise ve ürünün ABD pazarı için makul sayılabilecek nedenlerden dolayı gerekliliğine karar verilir ise,

Başkan'ın uygun gördüğü süre kadar bu kuraldan feragat edilebilir. Bu durumda hem "Yüzde" limiti hem de

"Değer" limitinin kaldırılması söz konusu olur. Diğer taraftan, bir takvim yılında feragattan yararlanan

lehdarlardan olan toplam ithalat, ABD'nin o üründeki GSP'den muaf toplam ithalatının %30'nu geçemez. Kişi

başına GSMH'sı 5000$ olan ya da toplam GSP faydalanma oranı %10'u geçenler GSP feragatlarından

yararlanamaz.

"504(d)"maddesi: 1 Ocak 1995 tarihi itibariyle "504(d)"maddesi" olarak bilinen şu anda 19 USC 2463(c)(2)(E)

olarak anılan Kanun maddesine göre ABD'de üretilmeyen listelenmiş ürünler için yıllık gözden geçirme

sırasında başvurmak suretiyle, Rekabet İhtiyacı Limiti'nden muafiyet otomatik olarak uygulanır.

"De minimis waiver": Başkan, tüm lehdar ülkelerden yapılan "küçük değerde" sayılabilecek ithalata Rekabet

İhtiyacı Limiti'nin yüzde şartının uygulanmasından feragat etmeye karar verebilir. Bu durum Rekabet İhtiyacı

Limiti'nin uygulanmasında olduğu gibi otomatik olarak devreye giren bir üst limitle sınırlandırılmıştır ve her yıl

yeniden belirlenir.

2011 yılı "de minimis waiver" limiti 20,5 milyon dolardır.

En Az Gelişmiş Ülke: GSP Kanunu 503( c)(D) gereğince en az gelişmiş ülkelere Rekabet İhtiyacı Limiti

uygulanmaz.

Rekabet İhtiyacı Limiti yıl içinde aşılırsa, GSP uygulaması devam eder. Uygulama aksi belirtilmedikçe 1

Temmuz tarihinden itibaren bir sonraki yıl için geçerli olur. GSP alt komitesi bir önceki yılın ilk on aylık

istatistiklerini baz alarak Rekabet İhtiyacı Limiti'ni geçenleri bir uyarı listesi yapmak sureti ile Federal Register -

Resmi Gazete'de yayımlar.

Ürünü Rekabet İhtiyacı Limiti'ni geçen taraf bu durumun ortadan kaldırılması için başvuruda bulunabilir.

VII. GSP'den çıkarılma

İki tür çıkarılma vardır:

Lehdar ülkenin bir ya da bir kaç üründe yeterli ölçüde gelişmiş ya da rekabet gücüne ulaşmış olması

durumunda tümüyle ya da kısmen çıkarılması. Örneğin; Rekabet İhtiyacı Limiti'nin aşılması nedeniyle GSP

uygulamasından çıkarılması,

Ya da

Çıkarılma; Lehdar ülkenin kişi başına düşen Milli Gelir'inin Dünya Bankası tarafından belirlenmiş yüksek gelirli

ülkeler grubuna ilişkin eşiği aşması ve bundan böyle gelişmekte olan ülke sayılmaması halinde, söz konusu

ülkenin tümüyle GSP uygulaması dışında tutulması ile olur. 2006 yılında "yüksek gelirli" sayılan bir ülke için bu

değer 11 116 $ olarak öngörülmüştür. Bu durum Başkan kararını verdikten sonraki yılın 1 Ocak tarihi itibariyle

yürürlüğe girer. Gözden geçirme sonunda Lehdar ülkenin belirli bir gelişmişlik düzeyi ve rekabet gücüne

ulaştığına karar verilir.

GSP'den çıkarma Başkan'ın kararı ile gerçekleşir.

VIII. GSP gözden geçirme çalışmalarını kim yapar?

ABD GSP Programı her yıl gözden geçirilir. Gözden geçirme çalışmaları sırasında GSP'den yararlanan ülke ve

ürünlerin ABD piyasasındaki rekabet durumları değerlendirilir. Yeni ürün başvuruları ele alınır.

Ancak, GSP ürün listesinde yer almak üzere yapılmış, fakat reddedilmiş yeni bir ürün için takip eden 3 takvim

yılı boyunca. yeni bir başvuru yapılamaz.

ABD Ticaret Bakanlığına bağlı GSP Alt Komitesi, GSP ile ilgili değişiklikleri yapar, değişiklikler daha sonra

Başkan'a sunulur, Başkan'ın onayını takiben, resmi gazetede yayınlanır.

GSP Alt Komitesi incelemeler sırasında rutin olarak:

Ülkenin genel gelişme düzeyini, Belirli bir üründeki rekabet gücünü, Ülkenin ticaret, yatırımlar, işçi hakları gibi

ticarete ilişkin uygulamalarını, ABD'nin tüm ekonomik çıkarları ile birlikte, GSP uygulanması halinde mevcut

ABD ürünlerine, işçilerine, tüketicilerine olası etkilerini, ve benzeri diğer bilgileri inceler.

IX. Şayet Program sona erer ve geriye yönelik olarak yenilenirse bu süre

içinde ithalatçı vergisini öder mi?

GSP programı sone erdiğinde ithalatçı normal gümrük tarifesi (MFN) üzerinden vergisini öder. Daha sonra

Program geriye yönelik olarak yenilenirse ithalatçı süre bitimi ve yeni otorizasyon süresi arasındaki dönemde

ödediği vergileri geri isteme hakkına sahiptir. Bu durum sistemin gözden geçirilmesi ile ilgili olağan bir

uygulamadır.

X. Menşe kuralları nelerdir?

Maliyetin toplamı ya da lehdar ülkede üretilen materyalin değeri ile doğrudan işleme maliyetlerinin toplamı,

ürünün ABD'ye girişi esnasındaki takdir edilen değerinin en az %35'ine eşit olmalıdır.

İthal edilen girdiler, GSP'ye tabi materyalin oluştuğu yeni ve farklı bir forma dönüştükleri taktirde sadece %35

menşe kuralı geçerli olabilir. Şayet ürün aralarında bölgesel ekonomik entegrasyon olan ve gümrükten muaf

geçiş uygulayan ülkelerin ortak üretimi ise buradaki üretimin %35'i esas alınır. Katma değer düzeyi tek bir

ülkeden yapılan ithalat gibi değerlendirilir. GSP menşe kuralı gereklerinin yerine getirilip getirilmediğini tespitten

ABD Gümrük idaresi sorumludur.

XI. Doğrudan ithalat şartı nedir?

Ürün herhangi başka bir ülkenin alanına girmeksizin ABD'ye lehdar ülkeden doğrudan yüklenmelidir. Şayet

başka bir ülkeden yükleniyorsa o ülkede ticari dolaşıma girmemiş olmalıdır. Diğer bir deyişle yükleme ile ilgili

tüm yasal dokümanların ürünün ABD'ye varmak üzere yüklendiğini göstermesi gerekmektedir.

Antrepo ticaretine izin verilmekte mi?

Antrepo ticaretine bazı özel koşullarda izin verilmektedir. Lehdar ülke ürünlerinin başka bir lehdar ülkedeki bir

serbest ticaret bölgesinden yüklenmesi halinde:

Ürünlerin serbest ticaret bölgesinde bekleyip ticarete girmemesi halindeÜrünlerin paketlenme, ayıklama,

muayene, aktarma, etiketleme dışında herhangi bir işleme maruz kalmaması halinde

GSP uygulamasından yararlanılır.

Yükleme lehdar olmayan bir ülkenin serbest ticaret bölgesinden yapılabilir mi?

Evet. O ülke içinde ticarete girmemek ve istatistik pozisyon numarası değişecek şekilde önemli ölçüde işleme

maruz kalmamak şartı ile ürün GSP'den yararlanabilir.

XII. El sanatları ürünlerine ilişkin düzenlemeler nelerdir?

GSP lehdarı bir ülkenin mevcut tekstil el sanatları ürünlerini sertifikalandırmak taahhüdü karşılığı ABD ile bir

anlaşma yapması suretiyle bazı tekstil ürünlerinde GSP uygulamasından faydalanılması mümkündür. Bu güne

kadar; Afganistan, Arjantin, Botsvana, Kamboçya Kolombiya, Mısır, Ürdün, Moğolistan, Nepal, Pakistan,

Paraguay, Tayland, Tunus, Türkiye ve Uruguay ABD ile "Sertifikalı Tekstil Ürünleri Anlaşması" imzalamıştır.

Bu anlaşma kapsamında gümrükten muaf uygulamaya tabi tekstil ürünleri; el dokuması ve folklorik duvar

halıları (HTS 6304.99.10), el dokuması ve folklorik yastık yüzleri (HTS 6304.99.40), El dokuması kumaşlar

(HTS 5208.31.20, HTS5208.32.10, HTS 5208.41.20, HTS 5208.42.10, HTS 5208.51.20, HTS 5208.52.10,

HTS5209.31.30, HTS5209.41.30 ve HTS 5209.51.30)'dır.

Anılan ürünler için özel gümrük düzenlemeleri yapılmaktadır. Bu ürünlerin özgünlüğünü ifade eden bir üçgen

mührün ticari fatura üzerinde bulunması gerekmektedir. Ayrıca GSP uygulamasının tamamlanması için ithalat

sırasında ithalatçının normal GSP prosedürün de olduğu gibi, ürünün Harmonize sistem numarasının önüne "A"

işaretini koyması gerekmektedir.

Tablo: GSP FAALİYET PROGRAMI (Aksi belirtilmediği sürece)

GSP’DEN YARARLANABİLMEK İÇİN GEREKLİ KOŞULLARI SAĞLAYABİLİYOR MUSUNUZ?

• Ürününüzün 8 Rakamlı Harmonize Sistem esaslı İstatistik Tarife Pozisyon Numarası GSP listesinde yer alıyor mu?

http://dataweb.usitc.gov/scripts/tariff_current.asp linkinden ihraç konusu malın pozisyon numarasını girerek sorgulayabilirsiniz.

(bkz. U.S. Generalized System of Preferences Guidebook : http://www.ustr.gov/webfm_send/2880)

ABD GSP ana sayfası: http://www.ustr.gov/trade-topics/trade-development/preference-programs/generalized-system-preference-gsp

• ABD’li ithalatçı ilgili ürünü sizden ithal ettiği taktirde gümrük vergisi ödemeyeceğini biliyor mu?

• Ürününüzün değerinin en az  %35’i Türkiye kaynaklarınca üretilmiş durumda mı?

• GSP listesinde olan ürününüzün Rekabet İhtiyacı Limitine maruz kalıp kalmadığını biliyor musunuz?

• İhraç işlemleri sırasında GSP listesinde yer alan ürününüzün İstatistik Tarife Pozisyon numarasının önüne “A” işaretini koydunuz mu?

• Ürününüzü ABD’ye doğrudan mı sevk ediyorsunuz?

• Belgelerinizde nihai varış noktası olarak ABD gösteriliyor mu?

Tüm sorulara “EVET” cevabı verebildiyseniz

ÜRÜNÜNÜZ GSP’DEN YARARLANABİLİR.

Cevabınız HAYIR ise,

Açıklamaları yeniden okuyabilir, çalışma sırasında verilmiş internet adreslerini inceleyebilirsiniz.

ABD İLE İLGİLİ TİCARİ VERİ KAYNAKLARI

USITC Dataweb: http://dataweb.usitc.gov

Ücretsiz kayıt talep edilmektedir. Bu veri tabanı ABD ithalat ve ihracatı ile ilgili kapsamlı bilgi sunmaktadır. Bu

bilgileri istendiğinde HTS, SIC, SITC gruplarında; ürün, ülke ya da ülke grubu şeklinde elde etmek mümkün

olabilmektedir.Dataweb bilgileri, yıllık, üç aylık ve aylık bazda başlangıç yılı 1989 itibariyla elde edilebilmektedir

. Ek olarak bu siteden üçüncü ülke gümrük tarifelerine ulaşmak mümkündür.

Bureau of Census- Nüfus Bürosu: http://www.census.gov/foreign-trade/statistics/index.html

Nüfus Bürosunun Dış Ticaret Bölümü, "ABD Mal ve Hizmet Ticareti" adında iyi bilinen bir aylık ticaret raporu

yayınlamaktadır. Bu sitede Dış ticaret bilgilerine ticari partner ve ülke bazında ulaşmak mümkündür.

USDA Foreign Agriculture Service- Tarım Müşavirliği : http://www.fas.usda.gov/

Bu site ABD dışında görev yapan Tarım Müşavirlerinin bulundukları ülkelerdeki Tarım Sektörü, dolayısı ile GSP

programına dahil tarım ürünlerinin durumu hakkında bilgi içermektedir.

ABD’NİN GSP KAPSAMINDA TÜRKİYE’DEN İTHALAT VERİLERİ

ABD’nin Türkiye’den toplam ithalatı 2009 yılında 3,65 milyar $ iken 2010 yılında 4,18 milyar $’a yükselmiştir. Bu

tutarın 2009 yılında 644 milyon $, 2010 yılında 792 milyon $ tutarındaki kısmı GSP kapsamında

gerçekleşmiştir. 2010 yılında ABD’nin GSP kapsamında Türkiye’den ithalatında ilk üç sıradaki ürünler;

GTİP:71131929 – Diğer kıymetli metal kaplamalardan mücevherci eşyası; 70.060.636 $, GTİP:68029115 –

Mermer, traverten ve su mermeri (işlenmemiş/yontulmamış); 46.962.373 $, GTİP:74130010 – Bakırdan ince,

kalın, örme vb. Halatlar (elektrik-izole hariç) 46.067.761 $.

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) Kapsamında Türkiye'ye Taviz Tanıyan Ülkelere İhracat

Genelleştirilmiş Tercihler (Preferanslar) Sistemi (GTS – GSP) Gelişmekte olan ülkelerin bazı ihraç mallarına

gelişmiş ülkeler tarafından karşılıksız ve ayırım gözetmeksizin imtiyaz tanınmasına olanak sağlayan bir

düzenlemedir. Tavizlerden yararlanılabilmesi için ihracatın ilgili ülkelerden birine yapılması ve ürünün o ülkenin

taviz tanıdığı GSP listesinde yer alması gerekmektedir.

Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan

ülkelere yapılacak ihracatta "Özel Menşe Şahadetnamesi - Form A" düzenlenmesi gerekmektedir. Ülkemiz bu

sistem çerçevesinde ABD, Japonya, Rusya, Yeni Zelanda, Beyaz Rusya, Avustralya ve Kanada GTS'sinden

yararlanmaktadır.

İhracatçılarımız, Form A belgesini bağlı bulundukları Ticaret, Sanayi veya Ticaret ve Sanayi Odalarından

teminedebilmektedir.

Form A belgesi, arka sayfasında yazılı kurallara uygun olarak doldurup imzalanmalıdır. İhracata

konu olan eşyanın beyan edildiği gibi Türk Menşeli olduğu hususunda tevsik edici tüm bilgi ve belgelerin de

eklenmesini takiben ihracatçılarımızın, bağlı bulundukları Ticaret, Sanayi veya Ticaret ve Sanayi Odalarına

onaylatmaları gerekmektedir.